سندرم استرس پس از سانحه یا «پی‌تی‌اس‌دی» اختلالی است که برخی افراد پس از مشاهده یا تجربه یک واقعه تلخ به آن دچار می‌شوند. از علامت‌های این اختلال می‌توان به اجتناب فرد از محرک‌هایی که آن واقعه را تداعی می‌کنند، خاطرات مزاحم که زندگی روزمره و الگوی خواب را مختل می‌کنند، نوسانات خلقی و تغییرات رفتاری اشاره کرد.
به گزارش روابط عمومی بنیاد به نقل از ایسنا، حدود ۷۰ درصد جمعیت جهان با رویدادهای آسیب‌زننده در زندگی مواجه شده و هفت درصد به اختلال استرس پس از سانحه دچار می‌شوند.
یکی از نشانه‌های اصلی استرس پس از سانحه، اجتناب یا کناره‌گیری است. دو نوع اجتناب مرتبط با پی‌تی‌اس‌دی عبارتند از: اجتناب رفتاری و اجتناب عاطفی.
اجتناب رفتاری
اجتناب رفتاری، اجتناب یا دوری‌گزینی جسمی یا فیزیکی از افراد، مکان‌ها، صداها یا بوهای مرتبط با رویداد آسیب‌زا است. به‌عنوان مثال، کهنه‌سرباز جنگ که بوی سوخت دیزل برایش تداعی‌کننده مرگ افراد در حین انجام وظیفه‌اش بوده است، احتمال دارد از رفتن به پمپ بنزین محلی اجتناب کند.
اجتناب عاطفی
اجتناب عاطفی دوری‌گزیدن از افکار و احساساتی است که با رویداد آسیب‌زا مرتبط‌ند. شاید شاهدان متوجه نشوند که فرد مبتلا به پی‌تی‌اس دی از فکر یا احساس خاصی اجتناب می‌کند. گاهی حتی فردی که آسیب‌هایی مانند آزار عاطفی را پشت سر گذاشته است متوجه نیست که به رفتارها و روش‌های تدافعی متوسل می‌شود.
برای نمونه فردی که با تعرض مواجه شده است، به روش دفاعی اجتناب عاطفی روی می‌آورد. روش‌های مقابله‌ای و دفاعی اجتنابی گاهی نیز به شکل سوءمصرف الکل، مواد مخدر یا اختلال در خوردن بروز می‌کند.
خاطرات مزاحم
عوامل و نشانه‌های مداخله‌گر و مزاحم از جمله نشانه‌های بارز در اختلال پی‌تی‌اس‌دی است که معمولا به شکل تجربه خاطرات مزاحم یا کابوس‌ها ظاهر می‌شوند. افراد مبتلا به اختلال پی‌تی‌اس‌دی معمولا نفوذ ناخواسته این خاطرات را نمی‌توانند کنترل کنند.
این خاطرات مزاحم اغلب با تحریکات حسی مانند بو، تصاویر یا صداهایی که تداعی‌کننده محل آسیب‌دیدگی هستند از راه می‌رسند.
نوسانات خلقی
افراد مبتلا به پی‌تی‌اس‌دی اغلب با نوسانات خلقی مواجه‌اند و در کنترل احساساتشان مشکل دارند. آن‌ها با افکار منفی درباره خودشان و جهانی که در آن زیست می‌کنند، دست به گریبانند و همین امر موجب احساس ترس و بیگانگی از دیگران می‌شود و تا حد زیادی تمایل آن‌ها برای مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی را کاهش می‌دهد.
علاوه بر این، افراد مبتلا به پی‌تی‌اس‌دی ممکن است واکنش‌پذیری هیجانی بالاتری نشان دهند. این موضوع می‌تواند به تحریک‌پذیری، انفجار خشم، رفتار بی‌پروا و همچنین وحشت‌زدگی منجر شود.
تغییرات رفتاری
تغییرات رفتاری مرتبط با استرس مزمن، اضطراب، افسردگی و ترس اغلب با پی‌تی‌اس‌دی همراه هستند. اغلب افراد مبتلا به این اختلال در حالت هشیاری به سر می‌برند که زندگی روزمره و الگوی خوابشان را مختل می‌کند.
به گزارش ایندیپندنت، ناتوانی این افراد در آرام‌شدن باعث ایجاد تغییرات رفتاری در آن‌ها می‌شود، بنابراین به شرکت در برخی فعالیت‌های اجتماعی مانند جمع‌شدن با خانواده و دوستان تمایلی ندارند و رفتارهای اجتماع‌گریزی بروز می‌دهند.
پی‌تی‌اس‌دی همچنین با رفتارهای پرخطر مانند هیجان‌طلبی و … مرتبط است.
نشانه‌های اختلال استرس پس از سانحه می‌تواند در طول زمان از نظر شدت متفاوت باشد. در ابتدا ممکن است پس از پشت سر گذاشتن آسیب، احساس آرامش به وجود آید، اما شدت پی‌تی‌اس‌دی در گذر زمان و با یادآوری خاطرات از طریق محرک‌های مختلف تغییر می‌کند.
در صورت تشدید نشانه‌های پی‌تی‌اس‌دی و بروز افکار آسیب‌رسان، باید از متخصص و پزشک مشورت بگیرید.
