هیپرهیدروز یا تعریق بیش ازحد نوعی اختلال شایع است که باعث ایجاد ناراحتی زیادی می شود. حدود ۲ تا ۳ درصد افراد از تعریق بیش‌ازحد در ناحیه زیر بغل (هیپرهیدروز زیر بغل) یا کف دست و کف پا (هیپرهیدروز پالموپلانتار) رنج می برند.
مسئله تعریق بیش‌ازحد زیر بغل در اواخر دوره بلوغ شروع می‌شود، درحالی‌که عرق کردن کف دست و کف پا اغلب زودتر شروع می شود که به‌طور میانگین در حدود ۱۳ سالگی اتفاق می‌افتد. در صورتی‌که اقدامات درمانی انجام نشود، این مشکلات ممکن است در تمام طول زندگی ادامه یابد.
ممکن است فرد از تعریق زیاد خجالت‌زده شود، لباسش لک شده و یا در رابطه عاشقانه‌اش مشکل ایجاد شود و تعاملات تجاری و اجتماعی‌اش مختل شود. در موارد شدیدتر نیز این مشکل می‌تواند عواقب جدی داشته باشد، تا جایی‌که می‌تواند نگه داشتن خودکار، گرفتن فرمان ماشین یا دوچرخه و یا دست دادن را برای افرادی که از آن رنج می‌برند دشوار کند.
چه عواملی باعث تعریق بیش‌ازحد می شوند؟
اگرچه وجود بیماری‌های عصبی، مشکلات غدد درون‌ریز، بیماری‌های عفونی و سایر مشکلات سیستماتیک گاهی اوقات می‌توانند باعث هیپرهیدروز شوند، اما با این وجود این مسئله بیشتر در افرادی که سالم هستند رخ می‌دهد.
عواملی مانند گرما و احساسات ممکن است در بعضی از افراد باعث ایجاد هیپرهیدروز شود، اما بسیاری از آن ها که از هیپرهیدروز رنج می‌برند تقریباً در تمام ساعات روز، صرف‌نظر از احساساتشان یا شرایط هوا، عرق می‌کنند و این مسیله برای آنها بسیار رنج آور است.
درمان هیپرهیدروز چگونه انجام می شود؟
با ارزیابی دقیق، دلایل و عوامل ایجاد تعریق بیش‌ازحد و به دنبال آن با رویکردی قاطعانه و مرحله‌به‌مرحله برای درمان، بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال آزاردهنده گاهی می‌توانند به نتایج خوب و کیفیت زندگی بهتر دست یابند.
رویکرد درمان تعریق بیش‌ازحد به‌طور کلی به شرح زیر است:
- معمولاً ابتدا از داروهای ضد تعریق بدون نسخه که حاوی دوز کمی نمک فلزی (معمولاً آلومینیوم) هستند استفاده می‌شود زیرا به‌راحتی در دسترس هستند. در صورتی‌که دیگر محصولات ضد تعریق کمکی نکنند محصولات حاوی کلرید آلومینیوم می‌توانند مؤثرتر باشند. این محصولات ضد تعریق حاوی آلومینیوم کلراید هگزا هیدرات هستند.
- یونتوفورزیس(Iontophoresis) ابزاری است که با استفاده از نیروی الکتریسیته مستقیم، آب یونیزه شده را از پوست عبور می‌دهد.
- داروی خوراکی مانند آنتی‌کولینرژیک میزان تعریق را کاهش می‌دهد.
- استفاده از بوتاکس (سم بوتولینوم)، در ایالات متحده توسط سازمان FDA برای درمان تعریق بیش‌ازحد (زیر بغل) تأیید شده است.
- در روش موسوم به میرادرای (miradry) از امواج ماکروویو برای از بین بردن دائمی غدد عرق استفاده می‌شود.
- لیزر می‌تواند غدد عرق زیر بغل را هدف قرار داده و از بین ببرد.
- روش جراحی به نام سمپاتکتومی را می‌توان به‌عنوان آخرین راه‌حل در نظر گرفت.
ارتباط آلومینیوم کلراید هگزاهیدرات و عرق کردن بیش از حد
هنگامی‌که با استفاده از ضد عرق‌های معمولی از درمان عرق بیش‌ازحد ناکام می‌مانیم، اکثر پزشکان استفاده از آلومینیوم‌کلرایدهگزاهیدرات (Drysol)، نمونه‌ای مقاوم از کلریدآلومینیوم را تجویز می‌کنند. این دارو باید فقط قبل از خواب ۲ تا ۳ شب پشت سر هم مصرف شود، سپس تقریباً هفته‌ای یک‌بار برای حفظ بهبودی استفاده شود.
البته مصرف آن باید طبق دستور پزشک انجام شود. این روش درمانی برای بسیاری از بیمارانی که مشکل‌شان زیاد عرق کردن زیر بغل است بسیار مناسب عمل می‌کند اما برای بیشتر کسانی که عرق کف دست و کف پا دارند رضایت‌بخش نیست.
عارضه جانبی اصلی Drysol ایجاد سوزش است، که ممکن است گاهی اوقات اما نه همیشه پیش بیاید. برای غلبه بر این مشکل، قبل از استفاده از آن باید پوست کاملاً خشک شود و پس از استفاده باید اجازه دهید تا دارو کاملاً خشک شود. همچنین، کاهش دفعات استفاده از آن یا مصرف داروهای ضدالتهاب، مانند لوسیون‌های حاوی کورتیکواستروئید ممکن است کمک کند.
استفاده از ابزار یونتوفورزیس برای مقابله با تعریق بیش‌ازحد
بیش از ۵۰ سال پیش این ابزار به‌عنوان درمانی برای تعریق بیش‌ازحد معرفی شد. مکانیسم دقیق عملکرد آن هنوز مشخص نیست، اگرچه احتمالاً عملکرد آن مسدود کردن موقت مجاری عرق است.
در این روش از آب برای هدایت جریان الکتریکی در پوست، چند بار در هفته، به مدت حدود ۱۰ تا ۲۰ دقیقه در هر جلسه استفاده می‌شود و به دنبال آن جهت حفظ اثرات درمان در فواصل یک تا ۳ هفته بسته به وضعیت بیمار انجام می‌شود. این روش درمانی با درد همراه نیست.
بیماران می‌توانند ابزار موردنیاز برای این درمان را از طریق نسخه پزشک خریداری کنند. گاهی شرکت‌های بیمه هزینه‌های آن را متقبل می‌شوند.
داروهای خوراکی برای رفع تعریق زیاد
معمولاً از داروهای ضد تعریق خوراکی مانند گلیکوپیررولات (رابینول) برای درمان تعریق بیش‌ازحد استفاده نمی‌شود، زیرا برای اثرگذاری موردنظر اغلب آنها عوارض جانبی مانند خشکی دهان، تاری دید و احتباس ادرار ایجاد می‌کنند. داروهای خوراکی به‌طورمعمول برای افرادی تجویز می‌شود که درمان‌های اولیه برای آن ها تاثیری نداشته است.
ارتباط بوتاکس و تعریق بیش‌ازحد
سم بوتولینوم، سمی است که می‌تواند به‌طور موقت ماهیچه را فلج کند که اغلب آن را به‌عنوان درمان زیبایی برای رفع چین‌وچروک معرفی می‌کنند. اما در واقع مدتی است که در بسیاری از زمینه‌های پزشکی مانند معالجه اسپاسم عضلانی و انواع خاصی از سردردها مورد استفاده قرار گرفته است. آخرین دستاورد پزشکی آن، درمان عرق بیش‌ازحد زیر بغل است.
مقدار کمی از بوتاکس با یک سوزن بسیار ریز در حدود ۲۰ تا ۲۵ نقطه در هر زیر بغل تزریق می‌شود. با استفاده از این روش تا ۱۴ ماه از میزان تعریق کاسته می‌شود. تزریق می‌تواند اذیت‌کننده باشد، اما استفاده از سوزن تزریق بسیار ریز باعث تحمل راحت‌تر آن می‌شود.
اکنون‌که این روش توانسته تأییدیه سازمان FDA را برای درمان هیپرهیدروز دریافت کند، بسیاری از بیمه‌شدگان خدمات درمانی خواستار تحت پوشش قرار گرفتن درمان با بوتاکس پس از عدم موفقیت در سایر درمان‌ها هستند.
در حال حاضر، سازمانFDA استفاده از بوتاکس برای رفع تعریق کف دست و کف پا را تأیید نکرده است، اگرچه برخی از پزشکان، گاهی از آن به این منظور نیز استفاده می‌کنند که گزارش‌هایی مبنی بر موفقیت آن وجود دارد. تزریق در کف دست‌ها درد بیشتری را ایجاد می‌کند و نیاز به مسدود کردن عصب‌ها برای بی‌حس کردن دست‌ها و راحت‌تر کردن تزریق وجود دارد. پزشکان باتجربه از بوتاکس برای سر و صورت نیز استفاده کرده‌اند.
میرادرای و لیزر
استفاده از دستگاه میرادرای در سال ۲۰۱۱ برای درمان تعریق بیش‌ازحد زیر بغل مورد تأیید FDA قرار گرفت. در این درمان غیرتهاجمی از انرژی الکترومغناطیسی استفاده می‌شود که گرما را در غدد عرق هدف قرار می‌دهد و آن ها را از بین می برد. در روند انجام آن از بی‌حسی موضعی استفاده شده و پوست در طی این عمل یک ساعته خنک می شود. برای اثر بهینه ۲ تا ۳ مرتبه می‌توان این رویه را تکرار کرد.
استفاده از لیزرها
با استفاده از لیزرها می‌توان با پرتوی گرما غدد عرق زیر بغل را از بین برد و با گذراندن دوران نقاهت سریع‌تر، زودتر به بهبودی رسید.
آخرین راه حل جراحی برای درمان تعریق بیش‌ازحد
جراحی سمپاتکتومی قفسه سینه، عمل قطع اعصاب سمپاتیک است که مسئول تعریق هستند. سمپاتکتومی عملی است که برای از بین بردن بخشی از اعصاب غدد عرق در پوست انجام می‌شود. جراح، وسیله آندوسکوپی مخصوص را داخل قفسه سینه بین دو دنده درست در زیر بغل وارد می‌کند.
انجام جراحی سمپاتکتومی مؤثر است اما ممکن است با خطراتی نیز همراه باشد. حتی با تکنیک‌های جدید آندوسکوپی، ممکن است عوارضی مانند تعریق بیش‌ازحد در سایر قسمت‌های بدن و مشکلات ریوی و عصبی به‌وجود آید. از آنجا که بسیاری از این عوارض جدی بوده و غیرقابل‌جبران هستند، از این گزینه به‌ندرت و تنها به‌عنوان آخرین راه‌حل استفاده می‌شود.
