در بسیاری از تحقیقات انجام گرفته در جامعه‌شناسی کلان نشان داده شده است که دین و دینداری موجب کاهش نرخ‌های خودکشی هم در سطح بین‌کشوری و هم درون‌کشوری می‌شود. با این حال، در ادبیات نظری و پژوهشی مربوط به ­ارتباط دین و خودکشی چندان به این نکته پرداخته نشده است که تجانس مذهبی چگونه بر نرخ‌های خودکشی تأثیر می‌گذارد. در جامعه‌شناسی، میراث علمی دورکیم در خودکشی‌پژوهی با مقایسة تأثیر سنت‌های مذهبی مختلف بر نرخ‌های خودکشی تداوم یافته است، اما یک جایگزین نویدبخش برای تکمیل و پیشرفت این حوزة مطالعاتی عبارت از بررسی تأثیرات تجانس مذهبی بر نرخ‌های خودکشی است. در همین راستا، برخی جامعه‌شناسان ادعا نمودند که تجانس مذهبی کانون مناسب‌تری برای مطالعات جامعه‌شناختی خودکشی در سطح کلان است. لذا، مطالعة حاضر در بسط میدان پژوهشی مربوط به ­ارتباط دین و خودکشی و با تمرکز بر جامعة ایران حول محور این پرسش کلیدی یا سوال اصلی سازمان داده شد که چه ارتباطی بین تجانس مذهبی و نرخ‌های خودکشی در ایران وجود دارد؟ روش تحقیق این مطالعه، «تطبیقی درون‌کشوری» بوده که از داده‌های جمعی سال 1395 (آخرین سرشماری در ایران) برای مقایسة کمّی استان‌های ایران استفاده نموده است. در مجموع، نتایج تحقیق نتوانست حمایت تجربی برای این مدعا فراهم آورد که تجانس مذهبی تأثیر کاهشی بر نرخ‌های خودکشی دارد. به­ عکس، یافته‌های تحقیق نشان داد که تجانس مذهبی ارتباط مثبت یا تأثیر افزایشی بر نرخ‌های خودکشی در استان‌های ایران داشته است. در بخش پایانی این مقالة، کوشش شد ضمن ارایة تحلیلی پسینی بر پایة یک دیدگاه نظری متأخر در جامعه‌شناسی دین (نظریة بازار دین) تفسیری نظری برای توجیه یک چنین یافتة ناسازگار و غیرمنتظره‌ای ارایه شود.

نویسنده: محمدرضا طالبان

منبع: مجله جامعه شناسی ایران

دانلود مقاله کامل