تعاریف نسبتا متفاوتی از این رابطه بیان شده است،از ارتباط جنسی تناسلی خارج از ازدواج بدون آگاهی یا رضایت همسر(تامسون ،1984) تا تخطی از پیمان مفروض یا بیان شده بین زوجین در مورد انحصاریت عاطفی و جنسی (ویکس ،2003).
بنظر ترکیب نظر ویکس و اسپرینگ ،جامع تر میباشد:
تخطی از پیمان مفروض یا بیان نشده بین زوجین در مورد انحصاریت عاطفی و جنسی که بصورت یک راز ،بدون آگاهی و رضایت طرف مقابل صورت میگیرد.
این تعریف دارای ویژگی های زیر میباشد:
1.شامل شدن مسائل مرتبط با خیانت عاطفی و هیجانی
2.محدود نشدن به روابط دگر خواهانه
3.احترام گذاشتن به تعرف زوجین از خیانت
4.عدم آگاهی ،رضایت و ترس از افشا شدن ویژگی و معیار مهم برای خیانت محسوب میشود.

چه عواملی میتوانند در ایجاد روابط فرازناشویی موثر باشند؟
1. عدم ارضای جنسی
2. افراد با اعتماد به نفس پایین و نیازمند به تائید دیگران
3. وقتی عشق به همسر به هر دلیلی از میان رفته باشد
4. افرادیکه نیاز شدید به داشتن تجربه جدید دارند(حس نوجویی)
5. افرادیکه از انجام اعمال ممنوعه لذت میبرند
6. برای انتقام

از انجا که خیانت پدیده ای چند عاملیست ،ریشه های بیولوژیک،روانی ،فرهنگی و اجتماعی دارد.
بطور مثال همانطور که در سطور قبل ذکر شد ،عدم توانایی در مدیریت غریزه جنسی مرد یا زن از جمله علل اصلی در ایجاد این روابط است.
برخی جامعه شناسان محیط و محل زندگی را در افزایش احتمال خیانت موثر میدانند(طبق مطالعات مکتب شیکاگو،در هر محل و منطقه که مهاجرت و رفت و آمد زیاد باشد،مردم ترس از شناخته شدن ندارند و احتمال خیانت بیشتر میشود)طی بررسی های صورت گرفته شهر هایی مثل کرج ،قم ،مشهد و تهران که میزان مهاجرت در انها زیاد است جزء بالاترین مناطقی هستند که دارای این آسیب میباشند.
نبود مهارت های مناسب زندگی و برخورد با فرهنگ هایی که مردم ما برای رویارویی با آن هیچ آموزش مناسبی ندیده اند(مسافرت به تایلند و ترکیه و…)باعث میشود که افراد خود را در مقابل این فرهنگ ها ضعیف ببینند و احساس حقارت کنند.
این برهنگی فرهنگی از آن سوو این فقدان پوشش فرهنگی از این سو در جامعه ما باعث میشوند که فرهنگ برهنگی تاثیر نامطلوب خود را بگذارد.
برخی علت افزایش خیانت در زنان را برابر جویی زنان با مردان میدانند و فرو ریختن جایگاه مردان(البته این مورد قسمت جزیی از عوامل اساسی میباشد.)
برخی از پژوهشگران یکی از علل موثر را وابستگی شدید مردم به فضا های مجازی و بخصوص استفاده از نرم افزار های ارتباطی میدانند.این فضا ها امکان گفتگو با افراد غریبه را افزایش داده است و برخی از گفت و گو ها ی مجازی قبح ارتباط های مهار گسیخته با جنس مخالف را از بین میبرند.
در روابط بین فردی چهره به چهره در دنیای واقعی زنان و مردان به رعایت برخی معذورات ،ضوابط و قوانین مقید هستند ،اما روانشناسان به یک اصل در روابط معتقدند، هر چه فاصله از مرجع بیشتر باشد ،جسارت برای حریم شکنی بیشتر است.
بر اساس همین اصل چت کردن با غریبه ها در فضای مجازی فرد را ناگهان وارد رابطه ای نزدیک با جنس مخالف میکند ،اورا در ابتدا باور دارد مسئله جدی نیست،اما پس از مدتی به این نوع گفتگو ها عادت میکند و وارد ارتباطی میشود که در چارچوب عرف نمیگنجد.پیشرفت این ارتباط در فضای مجازی اشتیاق به دیدار در دنیای واقعی را افزایش میدهد و باب خیانت باز میشود.
چه عواملی خانواده و رابطه را در مورد خیانت ، میتواند مورد تهدید قرار دهد؟
همانطور که در مورد علل صحبت شد، عدم مهارت افراد در رابطه جنسی،عدم مهارت های زندگی مانند کنترل خشم و یا کنترل بحران ها ،خانواده ها و روابطی که در بستری ناامن و پرتنش بسر میبرند،روابطی که طرفین موفق به حل مسائل مابینشان نمیشوند و مسائل کوچک بینشان به گره های کور تبدیل میشود و سایر عوامل ،میتواند منجر به فاصله گرفتن بین طرفین ،عدم خشنودی بینشان گردد ،گاها ممکن است آنها به علت عوامل اقتصادی یا فرزندشان در ظاهر خانواده باقی بمانند اما بسیار مستعد خیانت (روابط فرازناشویی ) میباشند.

رزیتا شواخ

عضو کارگروه روانشناسان بنیاد پیشگیری از آسیب های اجتماعی

معاونت آموزش و پژوهش