تاثیر بازی های رایانه ای بر کودکان و نوجوانان

آن چه بيشتر کودکان و نوجوانان را شيفته خود مي کند، بازي هاي رايانه اي است. پيشرفت کيفيتي اين بازي ها به فاصله کوتاهي در ايران رواج يافته و بازار اسباب بازي و لوازم سمعي و بصري را به تسخير خود درآورده است. عامل ديگري که بر تعداد طرفداران اين بازي ها افزوده ؛ قيمت مناسب آن ها براي مصرف کننده است.
اين بازي ها با استفاده از تصاوير پرتحرک و صداهاي مهيج، دنيايي از هيجان را به آن ها که تشنه جنب و جوش هستند، ارزاني مي کند و همين جاذبه روح و جسم آنان را مطيع خود مي سازد و به عالمي از تخيلات مي برد که خود را محور و قهرمان اصلي ماجرا مي پندارند

مزاياي بازي هاي رايانه اي

باعث هماهنگي چشم و دست و پرورش عضلات ظريف ک مي دهودک مي شود. به کودکان کمک مي کند تا مهارت هايي را تمرين کنند. مفاهيم و مباني رياضيات را با کمک شکل هاي کودکان آموزشد. با رايانه هر چند بار که بخواهند مي توانند موضوعي را ببينند و مرور کنند.

کودک بدون کثيف کردن لباس ها و اطراف مي تواند به راحتي نقاشي بکشد و رنگ ها را عوض کند. رايانه برنامه هاي متنوعي دارد که به کودکان اين امکان را مي دهد تا نقاشي ها يا داستان هايي را خلق کنند و يا بازي هايي وجود دارد که آن ها را به تاريخ يا جغرافيا علاقه مند مي کند. بازي هاي رايانه اي کودکان را وارد دنيايي مي کند که کنترلش در دست آن هاست و به همين دليل از اين بازي ها لذت مي برند.

معايب بازي هاي رايانه اي

الف) آسيب هاي جسماني

به گفته پزشکان، به دليل خيره شدن مداوم به صفحه نمايش رايانه، چشمان فرد به شدت تحت فشار نور قرار مي گيرد و دچار عوارض مي شود. نوجوان چنان غرق بازي مي شود که توجه نمي کند در يک وضعيت ثابت ساعت ها نشسته است و به همين دليل ستون فقرات و استخوانبندي اش دچار مشکل مي شود.
هم چنين احساس سوزش و سفت شدن گردن، کتف ها و مچ دست از ديگر عوارض کار ثابت و طولاني مدت با رايانه است.
پوست هم در معرض مداوم اشعه هايي قرار مي گيرد که از صفحه رايانه پخش مي شود و ايجاد تهوع و سرگيجه، به خصوص در کودکان و نوجواناني که زمينه تهوع دارند، از ديگر عوارض بازي هاي رايانه اي است.

ب) آسيب هاي رواني

1- کاهش روابط خانوادگي:

با توجه به اينکه زندگي در کشور ما نيز به طرف ماشيني شدن پيش مي رود و در بعضي خانواده ها زن و مرد شاغل هستند و يا بعضي از مردان بش از يک شغل دارند، خود به خود روابط عاطفي و در کنار هم بودن خانواده کمتر شده و عده زيادي از اين وضع و وجود تلويزيون به عنوان جعبه جادويي که باعث سرد شدن روابط خانوادگي شده است، ناراضي هستند و حالا نيز جعبه جادويي ديگري به نام رايانه اضافه شده و مشکلات را دو چندان کرده است.
2- تقويت حس پرخاشگري:
مهم ترين مشخصه بازي هاي رايانه اي حالت جنگي اغلب آن هاست و اين که فرد بايد براي رسيدن به مرحله بعد بازي با نيروهايي به اصطلاح دشمن بجنگد. استمرار چنين بازي هايي کودک را پرخاشگر و ستيزه جو بار مي آورد.
خشونت مهم ترين محرکه اي است که در طراحي جديدترين و جذاب ترين بازي هاي کامپيوتري به حد افراط از آن استفاده مي شود.

3- افت تحصيلي:
به دليل جاذبه اي که اين بازي ها دارد، بچه ها وقت و انرژي زيادي را صرف بازي با آن مي کنند، حتي بعضي از کودکان صبح ها زودتر از وقت معمول بيدار مي شوند تا قبل از مدرسه رفتن کمي بازي کنند.
4- گوشه گير و منزوي بودن:
کودکاني که به طور مداوم با اين بازي ها درگيرند، درونگرا و در جامعه منزوي و در برقراري ارتباط با ديگران ناتوان مي شوند. روحيه انزوا طلبي باعث مي شود که کودک از گروه هم سالان جدا شود که اين خود سرآغازي براي بروز ناهنجاري ديگر است.
5- کندي ذهن:
اين بازي ها به دليل اين که کودک و نوجوان با ساختني ها و برنامه هاي ديگران به بازي مي پردازد و کمتر قدرت دخل و تصرف در آن ها را پيدا مي کند، اعتماد به نفس او در برابر ساختني ها و پيشرفت ديگران متزلزل مي شود.

تصور بيشتر خانواده ها اين است که در بازي هاي رايانه اي فرد در بازي مداخله فکري مداوم دارد، اما اين مداخله فکري نيست بلکه اين بازي ها سلول هاي مغزي را گول مي زند و از نظر حرکتي نيز فقط چند انگشت کودک را حرکت مي دهد !

پس بايد توجه داشته باشيم که هر چه بيشتر در اين مسير حرکت کنيم و حضور رايانه را در زندگي فرزندانمان بيشتر گسترش دهيم، انسان هايي را تحويل جامعه خواهيم داد که سر خورده، افسرده، غير متحرک و غيرسازنده خواهند بود و ابتکار عمل و خود اتکايي نخواهند داشت، در حالي که جامعه ما نياز به انسان هايي خلاق، مبتکر و متفکر دارد.

کارکردهای فرهنگی بازی رایانه ای

1- خشونت و پر خاشگری
2- تبلیغ فرهنگ برهنگی و نمایش صحنه های غیر مجاز اخلاقی
3- تبلیغ فرهنگ غرب
4- اصرار بر انجام خطا و گناه
5- از بین بردن قبح گناهان
6- ارایه نمادهای غیر اخلاقی یا ضداخلاقی
7- اسوه سازی از شخصیت های غیر اخلاقی

خشونت و پر خاشگری

شاید به جرات بتوان گفت که یکی از تاثیرات منفی استفاده زیاد از بازی های رایانه ای که مورد اتفاق نظر در بین تمام کارشناسان می باشد افزایش روحیه خشونت و پر خاشگری در میان میان کاربران بازی های رایانه ای می باشد.
تبلیغ فرهنگ برهنگی و نمایش صحنه های غیر مجاز اخلاقی: متاسفانه یکی از مشترکات تصویری و گرافیکی بسیاری از بازیها نمایش تصاویر عریان و یا با پوشش بسیار کم زنان که هیچ سنخیتی با فرهنگ ملی و اسلامی کشور ما ندارد.

اصرار بر انجام خطا و گناه: یکی از تاثیرات منفی بازی های رایانه ای اصرار و تکرار خطاو انجام گناه
می باشد.

از بین بردن قبح گناهان قبح موضوعات را از بین می برد. این بازی ها نیز نوعی ابزار مدرن برای
قبح شکنی هستند.

قبح اعمالی چون جنایت و قتل ، سرقت ، قمار ، اعمال منافی عفت ، استعمال مواد مخدر و….
ارایه نمادهای غیر اخلاقی یا ضداخلاقی
اسوه سازی از شخصیت های غیر اخلاقی

راهکارهاي پيشنهادي

– توليد فن آوري و بازي هاي رايانه اي.
– حضور فعال جامعه اسلامي در فضاي اينترنتي و پاکسازي سايت هاي فارسي زبان از انحرافات و ايجاد فضاي مجازي بدون دغدغه براي گسترش و نشر قوانين و معارف اسلام و قرآن.
– آموزش فرهنگ استفاده از تکنولوژي در بين رده هاي مختلف سني افراد، به همراه ترويج آموزه هاي ديني و قرآني.

– ايجاد بسترهاي مناسب در خصوص ابزارها و امکانات فرهنگي و غني سازي اوقات فراغت جوانان و نوجوانان.

– اگر قرار است کودکان از بازي هاي کامپيوتري استفاده کنند، بهتر است بازي هاي تصويري خلاق که کودکان بايد به وسيله آن ها، معماهايي را حل کنند، بيش از بازي هاي ديگر مورد توجه قرار گيرد.
– بازي دسته جمعه کودکان، با ابزارهاي تصويري کمتر مسئله ساز است، اين اسباب بازي ها، زماني مخرب خواهد بود که کودک به تنهايي براي ساعات طولاني، غرق بازي شود.
– والدين وقت بيشتري را به کودک و نوجوان خويش اختصاص بدهند. هر قدر وقت گذاري و ارتباط صحيح بين والدين و فرزندان بيشتر باشد، زمينه چنين بازي هايي کمتر فراهم مي شود.
به اعتقاد پزشکان مقصران اصلي والدين هستند که فرزندان خود را براي ساعت هاي طولاني در مقابل تلويزيون، کامپيوتر، ويدئوگيم، يا فيلم هاي ويدئويي رها مي کنند.
والدين همراه فرزندان خود به کوهستان، باشگاه ها و ميادين ورزش بروند و بازي هاي مورد علاقه آن ها بپردازند تا انرژي عصبي و رواني آنان تخليه شده و توجهشان به بازي هاي رايانه اي کم شود.
– به فرزندتان اجازه ندهيد در فاصله نزديکي از صفحه رايانه بنشيند.
از رايانه هاي با صفحه کوچک استفاده کنيد.
– نور صفحه نمايشگر را کم کنيد.
– ضروري است بچه ها به طور مرتب بين دو نوبت بازي، استراحت کنند.
– چشم ها بايد مسلط به صفحه رايانه باشد.
– روشنايي اتاق به نحوي تنظيم شود که زنندگي نور به حداقل برسد.
– بهتر است والدين با کودکان صحبت کنند که فقط روزهاي تعطيل مجاز به استفاده از اين بازي ها هستند
– با استدلال و منطق آسيب هايي را که کامپيوتر به کودکان وارد مي آورد، متذکر شويد.
– مخرب ترين بازي هاي تصويري، بازي هايي هستند که تصاوير آن ها، به طور مکرر، بر صفحه ظاهر
مي شوند و کودک بايد به تمام تصاويري که از برابر چشم وي مي گذرند، شليک کند، لذا توصيه مي شود از اين گونه بازي ها کمتر در دسترس کودک قرار گيرد.

– آشنايي والدين با کامپيوتر و گذراندن دوره هاي آموزشي در اين زمينه و در صورت لزوم يادگيري برخي نکات از کودکان.
– صحبت با کودکان در مورد نحوه استفاده از کامپيوتر از سوي آنان و خطراتي که در هنگام آنلاين شدن ممکن است آن ها را تهديد کند.
– قرار دادن کامپيوتر در مکاني از منزل که بتوان فعاليت هاي کودک را تحت نظر داشت.
– محدود کردن زمان استفاده از کامپيوتر، در صورتي که وي از تماس هاي اجتماعي خود کاسته باشد. استفاده بيش از حد از کامپيوتر معمولا نشانگر يک مشکل است.
– همراهي با کودکان، هنگام حضور آنان در اتاق هاي گفت و گو اينترنتي.
بررسي نامه هاي الکترونيکي کودکان و حذف پيام هاي مناسب.
– استفاده از نرم افزارهاي فيلتر کننده براي جلوگيري از مشاهده محتويات نامناسب، چنين نرم افزارهايي همچنين مي توانند نشاني تمام سايت هايي که کودک به آن ها سر زده را ثبت کنند تا والدين بعدا آن ها را بررسي کنند. البته هيچ يک از نرم افزارها نمي توانند جايگزين همراهي والدين با کودکان شوند.
– برنامه ها متناسب با رشد و تکامل کودک باشند.
– تشويق کودک به تعامل با خانواده، به جاي استفاده بيش از حد از کامپيوتر.

کامپيوتر به عنوان ابزار مکمل آموزشي باشد نه تنها راه آموزشي.