باور های اشتباه مصرف مواد

یکی از بهترین و مهم ترین روش های پیشگیری از شیوع مصرف مواد افزایش اطلاعات می باشد و متاسفانه در کشور ما به دلیل موقعیت جغرافیایی باور های نادرست بسیار زیادی در خصوص مصرف مواد وجود دارد. باورهای غلط و اشتباه در مورد پدیده اعتیاد(Addiction)  به انداز های شايع و فراوان است که اکثر مردم حتی افراد تحصیل کرده نیز با معنا و مفهوم پدیده اعتياد ناآشنا مي باشند.

اعتیاد یک عادت است (باور اشتباه)

اکثریت مردم اعتیاد را یک عادت(habit)  می نامند، مانند: عادت به مصرف چاي يا ماده و غذاي خاص، عادت به سبک لباس پوشيدن خاص، عادت به رفتار هاي خاص  و مواردي از اين قبيل. واقعيت آن است كه اعتياد بسيار پيچيد ه تر از يك عادت معمولي است. اعتياد ويژگي هاي خاصي دارد كه در هيچ يك از عادت ها ديده نمي شود.

اعتياد واژه اي عاميانه براي يك پديده بسيار پيچيده است كه علم، ابعاد مختلف آن را مشخص كرده است. در واقع، آن چه که مردم اعتیاد می نامند مجموع های از رفتارهای ناسازگارانه است که در زبان علمي با نا م هاي وابستگي(dependency)  و سوء مصرف مواد ناميده مي شود.

اگر حرف های معتادان را در مورد اولیه مصرفشان گوش دهیم، به درستی متوجه خواهیم شد که حداقل یک باور(Belif) غلط و غیرمنطقی باعث اولین تجربه ی مصرف مواد شده و بعد از آن باورهای غلط دیگر بعلاوه لذت موادی که قبلاً تجربه کرده اند، دست به دست هم داده تا بعد از مدتی بیماری اعتیاد رخ دهد. اکثر مردم اعتیاد را عادت به انجام کاری می دانند.

ولی در واقع اعتیاد پیچیده تر از یک عادت معمولی می باشد.

اعتیاد باعث ایجاد اختلال های رفتاری و فیزیکی در فرد می شود. تحقیقات نشان می دهند که باورهای غلط و غیرمنطقی در معتادان، بیشتر از افراد عادی است اما متاسفانه هیچ کدام از این تحقیقات بطور مشخص نشان نمی دهند که چه نوع تفکرات و تحریف های شناختی در معتادان وجود دارد و کدام تفکرات با اعتیاد ارتباط بیشتری دارند.

باور های غلط

باور های غلط، باورها و شناخت هایی مطلق و خشکی هستند که با شواهد عینی و واقعیت مطابقت ندارند و باعث هیجانات منفی و رفتار های تخریب کننده در انسان می شوند.

مثل این باور كه برخی معتقدند، تریاك مضر نیست بلكه درمان هر دردی است و باعث قوت قلب، كاهش فشار خون ، قند ، چربی و كاهش درد استخوان می شود و اصلا طول عمر را زیاد می كند، بعد هم روی نقطه ضعف برخی مذهبیون دست می گذارند مبنی بر اینكه اگر مواد مخدر و اعتیاد آور، مضر بود اسلام آن را حرام می كرد!

در زمان حاضر ، هستند كسانی كه مصرف ماده مخدر را سرگرمی اقشار مرفه می دانند و حتی ارائه تریاك به میهمانان خاص خود را نشانه تشخص قلمداد می كنند به گونه ای كه نتیجه بررسی ها نشان می دهد ، این امر در برخی طوایف استان های مرزی كشور هنوز مرسوم است.

عده دیگری ازمردم براساس باور های غلط خود اینطور می پندارند كه اگر مواد مخدرسنتی همچون تریاك درست و كنترل شده مصرف شود و یا اگر در برخی مناسبت ها مصرف شود، فرد ، معتاد نمی شود این در حالی است كه باید دانست كه بطور قطع چیزی بنام مصرف صحیح مواد وجود ندارد.

برخی نیز به اراده قوی اشاره می كنند و فكر می كنند كه اراده قوی موجب جلوگیری از اعتیاد افراد می شود؛ درحالی كه مصرف مواد مخدر همه را مستعد اعتیاد می سازد چه بسا افرادی كه قبل از اعتیادشان، از اراده قوی برخوردار بودند ولی الان ، ناخواسته به مصرف مواد مخدر معتاد شده اند؛ یعنی در تعریف اراده قوی باید گفت كه اراده قوی در مصرف نكردن است نه در كنترل مصرف كردن.

مواد ناب هم باعث اعتیاد می شود

دسته دیگر به باور دیگری معتقدند مبنی بر اینكه مصرف مواد مخدر ناب مانع اعتیاد می شود درحالی كه متخصصان می گویند هر چه تركیب مواد اعتیاد آور همچون تریاك خالص تر و به اصطلاح اصیل تر باشد، استعداد اعتیاد آوری بیشتری دارد؛ پس اعتیاد به علت نا مرغوب بودن ماده مخدر نیست .
عده ای دیگر، روش های مصرف را موثر در اعتیاد می دانند و بر این باورند كه كشیدن تریاك كم خطر است و تنها خوردن تریاك و تزریق مواد مخدر اعتیاد آور است.

شماری نیز یك فكر دیگری دارند و تصور می كنند كه « دیگران معتاد می شوند اما من مصون هستم چراكه استعداد بیشتری دارم، توانایی ذهنی بالاتری دارم . طرز مصرف صحیح را می دانم، اراده قوی دارم ویا زرنگ تر هستم ».

اما باید گفت كه همه آنهایی كه معتاد شده اند در ابتدای امر چنین می اندیشیدند ولی چنین نشد و این نكته مهم را باید متذكر شد كه «هیچ كس از اعتیاد مصون نیست وامكان معتاد شدن در همه افراد وجود دارد » .

نتیجه گیری

این ها بخش هایی از باور های غلط برخی از عوام درباره مصرف مواد مخدر تریاك است. افرادی كه بر اساس تصورات نادرست خود تریاك را دوای ده ها درد خود می دانند و بر این باور ذهنی همچنان پایبندند. و تفکر اشتباه “این مواد گیاهی هستند(تریاک،ماریجوانا و ……) پس نمیتواند آسیب رسان باشد.

اما باید متذکر شد که این عقیدها صحت ندارد . چرا كه مصرف مواد مخدر از هر نوع و وارد شدن به بدن ازهرطریقی و هر راهی زمینه اعتیاد را ایجاد می كند و روش كم خطر و سالم مصرف وجود ندارد و مضرات مصرف مواد مخدر و محرک چند صد برابر فواید مصرف آن ها می باشد.

مثلاً می گویند “فکر نمی کردم من هم معتاد شوم”، “دوستان تعارف کردند و من هم گفتم اگر مصرف نکنم فکر بدی در مورد من می کنند”.

دکتر مهدی عابد مدرس بنیاد پیشگری از آسیب های اجتماعی

برای مطلاعه در مورد اعتیاد کلیک کنید