جستجو

بنیاد پیشگیری از آسیب های اجتماعی

تربیت بدنی بنیاد

تاثیر ورزش بر رفتار فردی و اجتماعی

تاثیر فعالیت های بدنی و ورزشی در رشدو توسعه فرهنگی و اجتماعی، یکی از زمینه های مطالعاتی تربیت بدنی است. قدرت سازندگی افراد ار نظر اجتماعی و روانی در نتیجه اجرای فعالیت های مستمر بدنی یکی از مشخصه هایی است که اهمیت تربیت بدنی را واضح تر می سازد. رشد و توسعه بعد اجتماعی انسان در محیط های سالم   ورزشی صحه بر قدرت سازندگی اجتماعی تربیت بدنی می‌گذارد.                       

تربیت بدنی در قبول مسئولیت برای پرورش و القای ارزش های اجتماعی در افراد جامعه، خصوصا دانش اموزان و دانشجویان، سهیم و عامل موثری در جهت تقویت ارزش های اجتماعی و رفتاری مطلوب انسانی است. علاوه بر این، در ساختن شخصیت جوانان و شناسایی برخی از ارزش های اجتماعی نقش دارد و دستیابی به این فضایل از این طریق نیز ممکن است.

ورزش عامل فرهنگی است که در روند « اجتماعی شدن» تاثیر گذار است.

ورزش عامل فرهنگی است که در روند « اجتماعی شدن» تاثیر گذار است. اجتماعی شدن بخشی از تکاملشخصیت انسان ها است که طی ان فرد ارزش های گروهی را جانشین ارزش های فردی می کند. در رقابت های ورزشی، شخص الزاما ارزش های خ.د را با ارزش های دیگران هماهنگ می سازد که این خود گامی به سوی رعایت حقوق فردی و اجتماعی دیگران است.

توسعه فعالیت های ورزشی در جامعه و سوق دادن افراد به شرکت در این گونه فعالیت ها از راه های گوناگون ممکن است بر عامل های اجتماعی ان جامعه اثرهای مثبتی داشته باشد و تغییراتی در رفتار اجتماعی فرد در مقابل جامعه ایجاد کند. البته این تغییرات بستگی به فرهنگ و ارزش های معمول جامعه و شخصیت اجتماعی افراد نیز دارد. بخشی تغییر رفتار های اجتماعی که در نتیجه شرکت در محیط های ورزشی حاصل می شود به شرح زیراست:

  • بروز شخصیت اجتماعی
  • احترام به قوانین اجتماعی
  • قضاوت اجتماعی
  • بروز استعداد های اجتماعی
  • توانایی بر قراری روابط اجتماعی
  • احیای حس مسئولیت پذیری
  • ایجاد سلامتی عمومی
  • ایجاد امادگی رزمی در نیرو های نظامی

تاثیر ورزش بر رفتار فردی و اجتماعی

تربیت بدنی بخشی از تعلیم و تربیت است که از طریق حرکت و فعالیت های جسمانی جریان رشد را در تمام ابعاد انسانی تسهیل و هماهنگ و به شکوفایی و تکوین استعدادهای انسان کمک می کند. در روند تعلیم و تربیت، یک رشته از مفاهیم تربیتی را نمی توان در کلاس های  درسی و نظری یاد داد و بهتر است ان ها را از طریق فعالیت های جسمانی و بازی و در قالب سرگرمی ها به افراد اموزش داد. این موضوع در یادگیری و اموزش کودکان بیشتر مورد توجه و دارای اهمیت خاصی است، چنانکه امروزه روانشناسان فعالیت های حرکتی را وسیله ای برای اموزش مفاهیم تربیتی می دانند.                                                          

از انجا که انسان در مسیر فعالیت های جسمانی و در محیط های ورزشی در یک محیط باز و ازاد با سایر بازیکنان برخورد و معاشرت دارد و تحت نظارت و تماشای افراد زیادی است، از محیط اطراف خود تغییر می پذیرد. این محیط ممکن است تغییرات شخصیتی، عاطفی و اجتماعی خاصی را در افراد بازیکن ایجاد کند. علاوه بر این، عامل دیگری که باعث تغییر رفتار و منش فردی در بازیکنان می شود همان تغییرات جسمانی افزایش توانمندی بدن است که در نتیجه پرداختن فرد به ورزش حاصل شده است. از انجا که روح و جسم دو بعد جدایی ناپذیر تشکیل دهنده انسان است و ارتباط و هماهنگی این دو بعد به وجود انسان معنی بخشیده است، تغییر در یکی از ابعاد، بعد دیگر را تحت تاثیر قرار می دهد. در نتیجه افزایش قدرت و توان فیزیکی انسان تغییراتی در منش فردی و ساختار شخصیتی او ایجاد می شود. گفته اند که افراد ورزشکار و در مجموع کسانی که دارای جسم سالم و قوی هستند نسبت به افراد ضعیف صفات پسندیده بارزتری دارند و صفاتی چون جوانمردی و عیاری را بیشتر در افراد قوی تر و سالم تر جست و جو کرده اند. تحقیقات علمی ثابت کرده است که کسانی که دارای امادگی جسمانی بالاتری هستند صفات شایسته بیشتری دارند و اتکا به نفس و از خود گذشتگی در انها مشهود تر است. در اینجا بخشی از اثر ها و تغییر رفتار فردی که در نتیجه شرکت در فعالیت های جسمانی و تقویت قوای بدنی حاصل می شود مورد بحث قرار می گیرد. البته افزایش نیروی جسمانی در همه ی موارد الزاما رشد عقلانی، شخصیتی و معنوی فرد را باعث نمی شود. معنویات ومنش های درونی فرد تحت تاثیر عوامل بسیاری قرار دارند که از حیطه بحث ما خارج هستند.در این بخش سعی شده است صرفا به صفات روانی و شخصیتی انسان که در نتیجه شرکت در محیط های سالم ورزشی تقویت می شوند، بسنده شود.              

ت برای پرورش و القای ارزش های اجتماعی در افراد جامعه، خصوصا دانش اموزان و دانشجویان، سهیم و عامل موثری در جهت تقویت ارزش های اجتماعی و رفتاری مطلوب انسانی است. علاوه بر این، در ساختن شخصیت جوانان و شناسایی برخی از ارزش های اجتماعی نقش دارد و دستیابی به این فضایل از این طریق نیز ممکن است.

تنوع در زندگی تلخی ها، خستگی ها و عصبانیت ها را کاهش می دهد، برعکس، یکنواختی در زندگی انسان را به سوی ناکامی، خستگی و کوفتگی سوق می دهد. شرکت در فعالیت های ورزشی یکی از زمینه های مناسب برای سرگرمی سالم و ابزاری مفید برای رفع خستگی فکری و کنترل خشم است.   

در جریان بازی های جمعی حالت و شکلی از مبارزه وجود دارد. در بازی های جمعی دو گروه در مقابل هم قرار می گیرند. از انجا که مبارزه با شکست و پیروزی همراه است، غلبه بر تصمیم حریف نیاز به ابتکار دارد. بازیکن می اندیشد تا با اجرای یک عمل ابتکاری بر رقیب خود فایق اید.    

چنانچه در افراد جامعه کسانی باشند که زمینه و استعداد رهبری داشته باشند، با توجه به اینکه ورزش محیط ازادی برای طرح عقاید و اظهار نظر است، افراد بهتر می توانند ای گونه استعدادهای خود را شکوفا سازند و این روحیه را در خود پرورش دهند. 

تقسیم کار و وظایف از اصول روابط اجتماعی در هر جامعه محسوب می شود و با حیات اجتماعی رابطه مستقیم دارد. تعیین وظایف در تربیت بدنی و بازی های ورزشی افراد را متوجه این اصل مهم اجتماعی می سازد که در جامعه نیز باید کار وظیفه خاصی را متناسب با توانایی خویش به عهده گرفت و خدمتی فراخور حال خود انجام داد تا روابط اجتماعی صحیح بر قرار شود و حرکت جامعه استمرار یابد.

فعالیت های جسمانی و بازی افراد را در به کار انداختن نیروی ذهنی خود و در شناخت و کنترل محیط خود یاری می کند و او را قادر می سازد که، بدون این که مسئولیتی را به فعالیت های خود اظافه کند،توانایی های خویش را بیازماید.

فراغت همیشگی انسان را به حوصله و دلتنگ می کند. انسان بیکار فرصت پیدا می کند که خاطرات گذشته را تجدید کند و در غم و اندوه گرفتار شود و یا اینده فکر کند و دچار دلهره و اضطراب شود. تربیت بدنی در رفع این عوارض سهیم و عامل موثری است برای مبارزه با بی حوصلگی و نگرانی های فکری افراد که نتیجه فراغت بیش از اندازه است.

فواید ورزش در کودکان

همه می دانند که کودکان دائم در حال دویدن هستند و مقدار زیادی انرژی مصرف می کنند به طور کلی، مطالعات کمی در مورد فعالیت و ورزش کودکان نسبت به بالغین انجام شده است. براساس نتایج به دست امده یک مطالعه که میزان ضربان قلب کودکان7-6 ساله را طی تابستان زمانی که ان ها فعال هستند ارزیابی نمود، نشان داد که کودکان فقط 3% از وقت روزانه خود را (یعنی کمتر از یک ساعت) فعالیت شدید داشته اند. مطالعات دیگر نشان می دهد که بچه ها به تدریج که سنشان بالا می رود، از میزان فعالیتشان کاسته می شود. کودکان در گروه سنی 17-16 سال فقط 20 دقیقه فعالیت داشته اند. شرایط و ویژگی های زندگی شهری و توسعه یافته، شیوه زندگی کم تحرک را به ارمغان اورده و به درستی به عنوان عامل اصلی تهدید سلامتی در امده است. تحقیق انجام یافته دیگری نشان داد که حتی کودکان ترجیح می دهند که کم تحرک باشند.

عوامل تعیین کننده و موثر در فعالیت بدنی کودکان خیلی جالب است، ولی این موضوع کمتر مطالعه شده است. دو عامل که در اثر تحقیقات مورد بررسی قرار گرفته اند عبارت است از:

  • موضوع فعالیت در کودکان چاق     
  • تاثیر والدین در فعالیت بدنی انان

والدین ازچند طریق در رفتار کودکان اثر می گذارند. اعتقاد والدین در مورد ورزش، تشویق مستقیم انها و مهم تر از ان نقش و نیروی والدین به عنوان الگوی رفتاری است که در سطح فعالیت کودکان تاثیر می گذارد. براساس نتایج تحقیقات، ارتباط معنی داری بین فعالیت بدنی والدین با فعالیت کودکان پیش دبستانی و گروه سنی 19-13 سال وجود دارد. دانش، اعتقاد و نگرش کودکان باعادات فعالیت انها ارتباط ضعیفی نشان می دهند. تنها اعتقاد ویژه در مورد فعالیت بدنی به نگرش فرد نسبت به اثرات ورزش مربوط می شود. مطالعه عامل های روانشناسی نشان می دهد که متغیرهای شخصیتی جوانان، کمی به شرح فعالیت فیزیکی انها نمی کند. اما خصوصیات و شرایط محیطی، بر روی فغالیت کودکان اثر قوی دارد.     

کودکان در اخر هفته خیلی فعالند (برای اینکه بیشتر روزها در مدرسه حضور دارند). هم چنین زمانی که خارج از منزل هستند فعالیت بدنی بیشتری دارند. وجود تلویزیون در منزل بیشتر وقت کودکان را به خود اختصاص می دهد. همچنین کینگ واستورات (1991) با انجام مطالعات بیان کرد که ورزش موجب افزایش کیفیت زندگی می شود.     

نقش ورزش بر سلامت جامعه

ورزش و حرکات منظم بدنی علاوه بر سلامت جسم بر سلامت روحی و روانی و اجتماعی فرد فواید زیادی دارد و در سازگاری فرد در جامعه و شخصیت فرد تاثیر می گذارد.ورزش در درمان بیماری های نظیر افسردگی و نیز بر حافظه تآثیر می گذارد.ورزش برای جوانان تکیه گاهی امن به حساب می آید تا در پناه آن به نهایت رشد و کمال مطلوب انسانی دست یابند .

در دنیای معاصر ، ورزش به عنوان پدیده ای موثر در همه ی جوامع جایگاه ویژه ای پیدا کرده است. ارتباط فعالیت های بدنی و ورزش با علوم مختلف زمینه های جدیدی را برای مطالعه ی انسان فرا هم کرده و گستردگی مطالب و مسائل مرتبط با ورزش و تربیت بدنی به حدی است که نیاز به علوم تخصصی و مطالعات ویژه را ایجاد کرده است در این مقاله مطابق با موضوعی که انتخاب شده است بخش روانی و اجتماعی ورزش مور بررسی قرار گرفته و تمامی مطالب ارائه شده جنبه ی کاربردی دارد و تمامی افراد در گرو ه های سنی مختلف می توانند مورد استفاده قرار دهند.

تاثیر ورزش بر برخی از بیماری ها

  • سرطان

مطالعات انجام شده در سال های اخیر نشان دادند که فعالیت بدنی، اثر پیشگیری روی سرطان سینه، کولون، پروستات، انتهای روده بزرگ و لایه مخاطی داخل رحم داشته است. نمونه ای از مشاهدات قوی تاثیر فعالیت بدنی بر سرطان کولون است. همچنین موارد سرطان پستان و دستگاه تناسلی در زنانی که از نظر جسمانی فعال هستند، کمتر دیده شده است. به اعتقاد برخی از محققان، فعالیت جسمانی از طریق بهبود کارکرد های ایمنی، از سرطان ها پیشگیری می کند. فعالیت بدنی روی ایمنی طبیعی و اعمال سلول اثر می گذارد. اهمیت میزان تاثیر ورزش روی سیستم ایمنی به شدت و مدت فعالیت بستگی دارد.                                          

  • ارتریت 

بیش از 10 نوع ارتریت وجود دارد.بیشترین نوع معمول ان استئوارتریت و ارتریت روماتوئید است. هنوز درمان پزشکی برای ارتریت وجود ندارد. سال ها اعتقاد براین بود که ورزش برای این قبیل بیماران مناسب نیست. در حالی که مشاهدات جدید، ورزش را به عنوان یک عامل سلامتی برای مفاصل پیشنهاد می کند. در طول ورزش و فعالیت جسمانی، غضروف و غشای سینوویال، همانند یک اسفنج عمل می کند و مایعات را جذب می سازد. نداشتن فعالیت جسمانی موجب تخریب غضروف ها خواهد شد.

ورزش دشمن صرع،سرطان،پوکی استخوان،دیابت،فشلرخون،کلسترول،اظطراب و افسردگی،آرتوروز،سرطان پستان،پارکینسون،آسم،التهاب روده، ام اس ،ذچاقی،بیماری های قلبی،اعتیاد و …..

چکیده‌ای از تاریخچه پیوند تن و روان

فیلسوفان در بستر تاریخ همواره درباره دوگانگی یا یکپارچگی تن و روان تردید داشته‌اند. از شواهد موجود چنین بر می‌آید که در روزگاران کهن، تن و روان را یکپارچه می داشتند .در فرهنگ‌های نخستین عقیده بر این بود که بیماری از رسوخ ارواح خبیثه در بدن ناشی می‌شود . باستان‌شناسان جمجمه‌های سوراخ شده از عصر سنگی پیدا کرده اند که به عمد با ابزارهای سنگی سوراخ شده بودند .گمان می‌رود که انسان های عصر سنگی می خواستند با سوراخ کردن جمجمه ، ارواح خبیثه را از بدن بیمار خارج کنند .

یونانیان از نخستین مردمانی بودند که فرضیه ی جدایی تن و روان را مطرح کردند . آنان به جای آن‌که بیماری را به ارواح خبیثه نسبت دهند آن را پیامد بر هم خوردن تعادل مایعات بدن می‌دانستند . بر طبق این فرضیه، که ابتدا توسط بقراط عنوان شد و جالینوس آن را بسط داد بیماری از برهم خوردن تعادل چهار خلط در بدن ایجاد می‌شود. این چهار خلط عبارتند از: خون، سوداء، صفرا و… بلغم.از این‌رو درمان بیماری مستلزم برقراری تعادل مجدد بین این چهار خلط بود. از شواهد چنین بر می‌آید که در این دوران تأثیر عوامل روانی بر بیماری کاملاً نادیده گرفته می‌شد. در سده‌های میانه سبب‌شناسی و درمان بیماری در قلمرو جن شناسی قرار گرفت. علت بیماری را تنبیه خدایان می‌دانستند و برای درمان آن بیماران را شکنجه و آزار می‌دادند.

با آغاز دوره رنسانس و انجام پژوهش‌های پزشکی نظریه برهم خوردن تعادل خلط‌ها در بدن مردود شناخته شد و نظریه‌ای به عنوان آسیب‌شناسی یاخته‌ای رواج یافت. بر پایه این نظریه آسیب‌های وارد بر یاخت‌های بدن عامل کلیه بیماری‌ها به شمار می‌آمدند. پژوهش‌های آزمایشگاهی و پیشرفت‌های روز افزون علم پزشکی در این دوره باعث شدند که توجه این علم به جای روان به عوامل جسمانی معطوف گردد. دانشمندان در تلاش برای در هم شکستن خرافات گذشته، از نظریه دوگانگی تن و روان قویاً جانبداری کردند. اکنون ما شاهد تغییرات زیادی در این شیوه تفکر هستیم. در حال حاضر دانشمندان معتقدند سلامت جسمی فرد با عوامل روانی و محیط اجتماعی وی در ارتباط است. تن و روان با یکدیگر در تعاملند و هر دو در سلامت و بیماری دخالت دارند. (منشئی ،۱۳۷۶،صص۳و۴)

پژوهش‌های اجتماعی‌شدن در ورزش با توسعه جامعه‌شناسی ورزش ارتباط مستقیم داشته است. طی دهه ۱۹۶۰ و اوایل دهه ۱۹۷۰ برای تبیین جنبه‌های گوناگون شرکت در فعالیت‌های ورزشی تلاش بسیاری شده است. اغلب مطالعات اجتماعی شدن در ورزش حول دو مسأله متمرکز بوده است. یکی پیشایندهای شرکت در ورزش یعنی اینکه چگونه و تحت چه شرایطی شخص به ورزش رومی‌آورد و دیگری پیامدهای شرکت در ورزش. این دو فرایند را اجتماعی‌شدن در نقش اجتماعی و اجتماعی‌شدن از طریق نقش اجتماعی نیز نامیده‌اند. لذا در اغلب منابع دو عنوان اجتماعی‌شدن در ورزش و اجتماعی‌شدن از طریق ورزش به چشم می‌خورد. در اولی فرد در نقش ورزشی مانند «ورزشکار » اجتماعی می‌شود و در دومی به یادگیری نگرش‌ها، ارزشها، مهارت‌ها و گرایش هایی کلی مانند جوانمردی، انضباط اشاره دارد که تصور می‌شود در فعالیت های ورزشی حاصل آید. اجتماعی‌شدن از طریق ورزش عبارت است از تأثیر ورزش بر باورها، نگرش‌ها و….. چنین پنداشته می‌شود که در درس‌هایی که از شرکت‌کردن در ورزش می‌آموزیم به سایر جنبه‌های اجتماعی انتقال پذیر است و از این طریق فرد را برای شرکت موفقیت آمیز در آن زمینه‌ها یاری می‌دهد

دانش اظهار می‌دارد که کودکان مهارت‌های ارتباط و تصمیم‌گیری را با شرکت در ورزش کسب می‌کنند. (عبدلی ، ۱۳۸۶ ،صص ۱۳۶و ۱۳۹ ) تربیت‌بدنی در قبول مسولیت برای پرورش و القای ارزش‌های اجتماعی در افراد جامعه به‌خصوص دانش‌آموزان مدارس سهیم بوده و به عنوان عاملی در جهت تقویت ارزش‌های اجتماعی و رفتارهای مطلوب انسانی موثر است .(عزیز آبادی فراهانی ، ۱۳۷۳ ،ص ۱۱ ) اهتمام به موضوع اجتماعی‌شدن و رابطه آن با ورزش زمانی به اوج خود رسید که سمیناری بین المللی با موضوع” اجتماعی‌شدن از طریق ورزش”بر پا شد این سمینار که در سال ۱۹۷۱ در کانادا برگزار گردید به این نتیجه رسید که فرهنگ بدنی عاملی مهم در اجتماعی‌شدن فرد می‌باشد. (انور الخلولی ،۱۳۸۳ ،ص۲۰۰ ) به عقیده راجر کایوآ، تمدن فقط در سایه برتری و ارزش والای قهرمانی یعنی بازی رقابت‌آمیز و مسابقه‌ای که سر چشمه دموکراسی و حکومت مردم بر مردم است به وجود آمده است. (توماس ،۱۳۷۰ ،ص ۹۳ ) روند اجتماعی شدن  کودکان با فعالیت‌های اولیه ورزشی آنان آغاز می‌شود و موجبات رشد و تکامل حرکتی در دوره کودکی و مشارکت ورزشی آنان در سال‌های بعد را فراهم می‌کند .(ام .هی وود ،۱۳۸۷،ص۴۷۴ )

شخصیت اجتماعی بیان‌کننده رشد صحیح و طبیعی روانی افراد است. چنانچه تربیت‌بدنی در یک جامعه مطابق با اصول این علم در نظر باشد، افراد ورزشکار را از فردگرایی و خودمحوری خارج کرده و رشد روحیات طبیعی را در فرد بهبود می‌بخشد که در نتیجه شکوفا شدن این استعداد، فرد باسایر افراد اجتماع آسان‌تر ارتباط بر قرار کرده و در کنار آنها زندگی می‌نماید .(عزیز آبادی فراهانی ،۱۳۷۳،ص ۲۰ ) جرج کلی از روانشناسان معروف، شخصیت را روش و شیوه خاص هر فردی در جستجو برای پیداکردن و تفسیر معنای زندگی تعریف می کند. مطالعات انجام یافته نشان می‌دهد که ورزشکاران و قهرمانان، با شهامت و فداکار می‌باشند و بر اراده خود تسلط دارند .(کوشافر، ۱۳۸۱ ،صص۱۷۱و۱۷۲ ) بازی و ورزش  پیوند تنگاتنگی با رشد و تکامل شخصیت کودک دارند و آن را به مرحله نضج و آگاهی اجتماعی می‌رسانند. پژوهشگران تحقیقات فراوانی پیرامون نقش بازی وگیم‌ها در اجتماعی‌شدن و همچنین درباره این مسأله به انجام رسانده اند که چگونه فعالیت‌های بدنی، روی هم رفته در تکوین تصویر روشنی از بدن در ذهن کودک، که به تصویر بدن معروف است، تأثیر می‌گذارد. تصویری که مفهوم خود بدنی و در نتیجه مفهوم خود پنداره بر پایه آن استوار است و نخستین خشت بنای شخصیت کودک به شمار می‌آید. فعالیت حرکتی عموماً فرصت پر باری برای خود شکوفایی کودک فراهم می‌آورند . کودک در ضمن پرداختن به بازی تجربه های پیروزی و شکست  را از سر می گذراند  و این تجربه ها در گسترش تصورات او و پیوند دادن مفاهیم و اهداف و چشم انداز های وی با واقعیت خویش تأثیر می گذارد و ادراک واقع بینانه و غیر مبالغه آمیز او از حدود و توانایی های جسمش را افزایش می دهد که این خود ، شخصیت اجتماعی او را نضج می‌دهد و به وی اعتماد به نفس می‌بخشد و باعث دور شدنش از خصلت‌هایی چون خود شیفتگی و غرور  می گردد بی آنکه از ارزش او چه در برابر خودش چه در برابر دیگران  چیزی بکاهد.(انور الخلولی ، ۱۳۸۳ ،صص ۸۲و ۸۳) دیدگاهی نیز اعتقاد دارد که ورزش به عنوان واسطه و عامل ارتباط بین فرد با خودش یا دیگران است. این شناخت چند جنبه ای می تواند در سازگاری‌های اجتماعی و شخصیت دخیل باشد .درباره ارتباط ورزش با صفات شخصیتی، آیزاک با گرد آوری لیست مهمی از نتایج تحقیقات ورزش و شخصیت بیان کرد که سه زمینه خوب از شخصیت در رابطه با ورزش از قبیل برون گرایی، روان رنجوری و سایکوتیسم وجود دارد و برخی از صفات، حالات و خلق و خوی ارتباط خوبی با رفتار ورزشی دارند. وی می‌گوید: تغییرات ناشی از ورزش در شخصیت به تدریج و آهسته و پس از سال‌ها روی می‌دهد، زیرا ورزش اعمال سیستم عصبی سمپاتیک، انتظارات و ارزش‌ها را تغییر می‌دهد.(عبدلی ،۱۳۸۶ ،صص۶۰ و ۶۱)

فرهنگ را می‌توان به عنوان مجموع ویژگی‌های رفتاری و عقیدتی اکتسابی اعضای یک جامعه خاص  تعریف کرد واژه تعیین کننده در این تعریف همان واژه اکتسابی است. ( کوئن ، ۱۳۸۶ ،ص ۳۹) ورزش بخش مهمی از فرهنگ ملل در جهان معاصر است بحث‌های محافل گوناگون، سرفصل روزنامه‌ها، برنامه‌های رادیوئی و تلویزیونی جایگاه آن را روشن ساخته است . اعلام موفقیت در مسابقات ملی و بین‌المللی میلیون‌ها نفر را شاد و و شکست در برنامه‌ها مردم را غمگین و خشمگین می‌سازد. جلب میلیون‌ها نفر تماشاچی  به استادیوم‌ها، تبلیغات تجاری در کنار و خلال مسابقات، حمایت تماشاگران و استقبال آنان از تیم‌های مورد علاقه در کمک به بالا بردن استعداد ها و ارائه مطلوب و موزون حرکت‌ها و فعالیت‌های ورزشی موثر می باشد.( کوشافر ، ۱۳۸۱ ، ص ۱۶۷ )ورزش، تمرین تفکر واقع‌گرایانه و پرهیز از تفکر ذهن‌گرایانه است. با ورود  ورزش به فرهنگ ایده آلیست این تفکر به نفع فرهنگ رئالیست رنگ می‌بازد. ابعاد غیر مادی فرهنگ نظیر اعتقادات، آداب و رسوم و ارزش و نیز ابعاد مادی فرهنگ نظیر معماری و تکنولوژی ، تحت تأثیر ورزش وارد سیر تکاملی می‌شوند. یکی از جلوه‌های غیرمادی فرهنگ، جایگاه زن در جامعه است. در جهان ورزش تجلی آزادی زن از قیومیت مرد مشاهده می‌شود . پس از تربیت ورزشی زن به‌عنوان یک انسان شجاع  و سرسخت به جامعه باز می‌گردد (خزایی ، ۱۳۸۸ )

مدت‌ها است که فواید ورزش برای قلب و عروق شناخته شده است . اما امروزه مشخص شده است که ورزش برای همه ی بدن حتی مغز سودمند است . ورزش جریان خون را در کل بدن افزایش می‌دهد و بالطبع جریان خون در مغز نیز افزایش می‌یابد . به نظر می‌رسد افزایش جریان خون در مغز فرایند از دست‌رفتن بافت سلولی مغز را که در حدود ۴۰ سالگی شروع می شود کند می کند. محققان هنوز مطمئن نیستند که میزان مورد نیاز ورزش برای بهترشدن حافظه چقدر است، اما چیزی که می‌دانیم این است که حتی مقدار بسیار کمی ورزش و فعالیت فیزیکی می‌تواند به بهترشدن حافظه شما کمک کند و این تأثیر وقتی بیشتر می‌شود مرتباً و حداقل سه بار در هفته ورزش کنید ( ترکمان ،۱۳۸۸ ) تحقیقات دکتر هیتر .س.اولیف در دانشگاه علوم تندرستی اورگان در آمریکا نشان داد سالمندانی که یک برنامه تمرینی شامل راه رفتن سریع بر روی نوارگردان را سه بار در هفته و به مدت یک ساعت، در طول چهار ماه انجام می‌دادند حافظه و زمان واکنش آنها، بهبود یافته بود. تحقیقات بیشتر نشان داد که آهسته دویدن، راهپیمایی، دوچرخه‌سواری و حرکات موزون نیز مانند راه رفتن سریع موجب بهبود حافظه و زمان واکنش در سالمندان می شود. پژوهشگران همچنین دریافتند سالمندانی که در یک برنامه تمرینی، قدرتی و انعطافی به مدت یک ساعت ۳ بار در هفته و در طول ۴ ماه شرکت کردند عملکردشان در اجرای آزمون های حافظه بهبود یافت . اگر چه این‌گونه بهبود حافظه بیشتر در سالمندانی که تمرین‌های هوازی انجام می‌دهند رخ می‌دهد اما تحقیقات بیشتر نشان داده است که هیچ تمرین ورزشی نسبت به تمرین‌های ورزشی دیگر از لحاظ تأثیر بر حافظه برتری ندارد. به عبارت دیگر بین ورزش‌های مختلف از حیث تأثیر بر حافظه تفاوت معنی داری مشاهده نمی‌شود ( اچ. ویلمور وال . کاستیل ، ۱۳۸۶ ، صص۲۴۱ و۲۴۲ ). در نتیجه تمرین‌های ورزشی مداوم میزان جریان خون در مغز افزایش می‌یابد. افزایش جریان خون موجب اکسیژن‌رسانی و تغذیه بهتر نرون‌های مغز شده و از تنگ‌شدن عروق مغز جلوگیری می‌کند. این تأثیرات خود موجب پیشگیری از فراموش و زوال توانمندی‌های ذهنی درسالمندی می‌شود. تمرین‌های ورزشی همچنین موجب آزادسازی نوعی فاکتور رشد به نام B.D.N.F  می شود که می‌تواند نرون‌ها را درمقابل آسیب و صدمه مقاوم نموده و از بروز بیماری‌های آلزایمر و پارکینسون تا حدودی جلوگیری کند. ( دانغیان ، ۱۳۸۸)

چون برنامه‌های تربیت‌بدنی امکان و شرایطی دارد که شخصیت و ماهیت افراد بروز می‌کند و آشکار می‌گردد لذا رفتار و اعمال ناشایسته شناخته می‌شود و جایگزینی خصایص انسانی و رعایت قوانین صورت می‌گیرد. بدین‌گونه هر فرد می‌تواند از احترام لازم در بین دسته و جامعه خود برخوردار گردد. این ارتباط مطلوب شکل‌گرفته و به صورت اخلاق در آمده و به قلمروهای خارج نیز انتقال یافته و مشاهده می‌شود.(کوشافر،۱۳۸۱،ص۶۸ )

هربرت رید اغراق نکرده است آنجا که می گوید : من کاملاً موافقم که تربیت ورزشی تا حدی به پرورش اراده می‌انجامد. همچنین از این که در مدارس ما زمانی را به بازی‌ها اختصاص می دهند متأسف نیستم،بلکه بر عکس، این زمان تنها زمانیست که به بهترین وجه می‌گذرد. اخلاق ورزشی روحیه تیمی و گروهی، به سنتی، در کنار دیگر سنت‌های اجتماعی، تبدیل شده است. (انور الخلولی ، ۱۳۸۳ ،ص ۸۰ ) انتقال و کاربرد آموخته‌های اجتماعی ورزش‌ها و انعکاس این رفتارهای آموخته شده فرد را برای زندگی در گروه آماده‌تر می‌سازد. تجربه اجتماعی کسب شده از راه فعالیت‌های گروهی تربیت‌بدنی در حل مسائل اجتماعی بسیار مفید می باشد. تصمیم‌گیری‌های منطقی، قضاوت‌های اخلاقی و تجربه آنها در میادین ورزشی قابل انتقال به زندگی هستند . تقلید از مربیان و رهبران در گفتار و کردار که مورد احترام شرکت‌کنندگان در فعالیت‌های ورزشی هستند باعث ایجاد صفات برجسته و مطلوب در ورزشکاران و دانش‌آموزان می‌گردد. کنترل احساسات، احترام به قوانین، رعایت منافع جمعی از جمله عاداتی هستند که در ورزش امکان آموزش آنها موجود است. اغلب ورزشکاران اذعان دارند که فلسفه زندگی مربیان و طرز رفتار آنها در زندگی اجتماعی و اخلاقی این گروه موثر است زیرا آنان در موقعیت بهتری برای الگو برداری قرار دارند . تربیت اخلاقی ورزشکاران از رفتار مربیان نشأت می‌گیرد پس مربیان با اعتماد به کار و نقش خود لازم است اصول انسانی و اخلاقی را رعایت کنند . (کوشافر ،۱۳۸۱ ،ص ۱۷۷ ) از آنجا که انجام مهارت‌های ورزشی طبق قوانین و مقررات خاص هر رشته اجرا می‌گردد و رعایت مقررات بازی برای کلیه بازیکنان الزامی می‌باشد، در نتیجه بازی موقعیتی است برای آموزش رعایت مقررات و قراردادهای ‌اجتماعی، خصوصاً برای کودکان که درسنین اولیه با مقررات اجتماعی درگیر نیستند اثرات کاربردی را به همراه دارد.(عزیز آبادی فراهانی ،۱۳۷۳، ص ۲۰ )

نقش ورزش در پر کردن اوقات فراغت

فراغت شامل فعالیت‌هایی جدا از اجبارهای شغلی، خانوادگی و اجتماعی است که در آن فرد فقط به میل خود عمل می‌کند. در نتیجه فراغت، کاریا بی کاری نیست، بلکه یک تجربه با ارزش زندگی است و به قول ارسطو، فراغت جدیدترین مشغله انسان است (جمشیدی،  ۱۳۸۷ ). دکتر ناش در کتاب فلسفه‌تفریحات سالم و اوقات فراغت را آن بخش از زندگی تعریف می‌کند که شخص کار موظف و تکالیف دینی و اجتماعی خود را انجام دارده و در خواب نیست. بنابراین شامل ساعتی است که با تفریحات و ورزش سپری می‌کند. در فراغت اندکی که امروزه میسر و ممکن است  اجرای برنامه‌های مناسب تفریحی و ورزشی برای تلطیف زندگی، کاستن از فشارهای زندگی ماشینی، ارضای غرایز و تمایلات ذاتی، تأمین سلامت جسمانی و روانی ضرورت دارد. این امر مورد توجه برنامه‌ریزان تعلیم و تربیت بوده و از هفت بند اهداف تعلیم و تربیت در بند ششم : استفاده صحیح از اوقات فراغت جایگاه پیدا کرده و آموزش‌های لازم نظری و عملی در مدارس صورت می‌پذیرد (کوشافر ،۱۳۸۱ ، ص ۸۹ ). یکی از روش‌هایی که  می‌تواند اوقات فراغت افراد جامعه را زیر پوشش قرار دهد و بسیاری از ضعف‌ها و کمبودهای جسمانی و روانی را رفع و درمان کند، ورزش و تفریحات سالم است. تربیت‌بدنی و ورزش گذشته از جبران ضعف‌ها و حفظ تندرستی، افراد را برای زندگی، تلاش و اهداف مشترک آماده می‌سازد . استفاده از بازی در اوقات فراغت فرصتی برای پیشرفت فرد فرا هم می‌نماید ( جمشیدی ، ۱۳۸۷ ). فراغت همیشگی انسان را گرفتار بی‌حوصلگی و دلتنگی می‌سازد. انسان بی‌کار فرصت پیدا می‌کند که خاطرات گذشته را تجدید کند و در غم و اندوه گرفتار شود یا به آینده فکر کند و دچار دلهره و اضطراب شود . تربیت‌بدنی در رفع این عوارض سهیم است و عامل موثری برای مبارزه با بی‌حوصلگی و پرکردن اوقات فراغت فرد می‌باشد (عزیز آبادی فراهانی  ، ۱۳۷۳ ، صص ۲۵ و ۲۶ ) . ورزش به‌عنوان یکی از روش‌های گذران اوقات فراغت در جذب ارزش‌های فرهنگی موثر است. در ورزش‌های گروهی بازیکن تلاش می‌کند تا برای جذب بهتر درگروه، رضایت سایر بازیکنان را به دست آورد و از این طریق ملاک‌های سازگاری در جمع را در خود ایجاد نماید. از دیدگاه جامعه ‌شناسی، گذران اوقات فراغت با ورزش از غیر پویا شدن و به انحراف رفتن توانایی‌های افراد جامعه به ویژه جوانان جلوگیری می‌کند و در مقابل، قابلیت تولید و بهره‌وری آنها در قالب‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی را هر چه بیشتر تقویت می‌نماید ( عبدلی، ۱۳۸۶، ص ۱۸۰ )

به‌طورکلی ورزش در تمام دوران زندگی انسان‌ها حائز اهمیت است ولی چون مبنای تربیت جسمی و روحی در سنین جوانی گذاشته می‌شود باید اهمیت بیشتری در این دوران برای ورزش قائل بود. ورزش علاوه بر آن که موجب می‌شود جوانان سرگرمی مناسبی برای گذران اوقات فراغت خود داشته باشند در نأمین سلامت جسمی و روحی آنان تأثیر بسزایی دارد. بسیاری از آثار نامطلوب محیط اجتماعی، اقتصادی وضع خانوادگی، وراثت و نظایر آن با استفاده از ورزش می تواند کاهش یابد یا حتی به طور کلی از میان برود. تربیت بدنی و ورزش اگر به طور اصولی و بر اساس یک برنامه منظم و صحیح استفاده شود در تحقق بسیاری از نیاز های مهم دروران جوانی ، شناخت زندگی سالم اجتماعی و اصلاح یا جلو گیری از رفتار های انحرافی نقش موثری می تواند داشته باشد. (قنایی ، ۱۳۸۷ ) .

نتیجه گیری

از انجا که تربیت بدنی بخشی از تعلیم و تربیت و وسیله سالم سازی انسان ها و در نهایت جامعه تعریف شده است، فرهنگ حام ارزش های معمول جامعه ایجاد می کند که این رشته در چارچوب ملاکها و معیارهای همان جامعه مطرح و پیگیری شود و تمام زیر مجموعه های ان نیز منشعب از معیارهای متداول جامعه باشد.

در جوامع اسلامی نیز با توجه به این که کلیه سیاست گذاریها در خدمت مکتب است، تربیت بدنی نیز جدای از این اصل کلی نیست و ضمن این که پی ریزی این علم بر مبنای مسائل جسمانی و فیزیکی است، در نهایت وسیله ای است که در کمال و تعالی انسان ها موثر بوده و می تواند گامی در جهت اهداف غایی انسان ها که همان سیر الی ا… است، بردارد

ورزش و فعالیت بدنی در صورتی که به صورت منظم و مستمر صورت گیرد آثار مفیدی در فرد برجای  می‌گذارد . آثار اجتماعی و روانی ورزش در فرد عبارت است از کمک به فرد در جریان اجتماعی شدن و سازگاری با محیط، کمک به فرد در تکامل شخصیت مناسب، پرکردن اوقات فراغت و جلوگیری از انحرافت اجتماعی به خصوص در دوران جوانی ،تصحیح و تکمیل اخلاق مناسب و آماده کردن فرد برای رعایت حقوق دیگران، کمک به فرد در جریان فرهنگ‌سازی  و داشتن فرهنگی مناسب. همچنین هنگام ورزش با توجه به فعل و انفعالاتی که در بدن صورت می‌گیرد بیماری‌هایی از قبیل : افسردگی، اضطراب و استرس، آلزایمر که در طول عمر به سراغ آدمی می آیند به تدریج از میان می روند.