دولت سیزدهم بعد از دو سال فعالیت به میانه راه رسیده است. هر یک از وزارتخانه‌های این دولت در این مدت، سیاست‌ها و برنامه‌هایی را در اولویت کاری خود قرار داده‌ و کارنامه‌ای را رقم زده‌اند که قابل ارزیابی است و می‌توان برای هر دستگاه یک کارنامه میان ترم صادر کرد.

وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از جمله دستگاههای مهم و حساس دولت است. وزارتخانه‌ای بزرگ با حدود ۵۷۰ هزار نیرو که مسئولیت سلامت مردم را از قبل از تولد تا زمان مرگ با سیاستگذاری، تامین و نظارت بر امور بهداشت، درمان، غذا، دارو، تجهیزات پزشکی، آموزش پزشکی، ‌توانبخشی، تغذیه سالم، سلامت روان و … به عهده دارد.

بررسی همه ابعاد خدمات وزارت بهداشت نیازمند زمان و البته دسترسی مناسب به اطلاعات این وزارتخانه است به خصوص که اقدامات انجام شده در بسیاری از حوزه‌ها از جمله بهداشت،‌ پیشگیری از بیماری‌های واگیر و غیر واگیر، تغذیه، سلامت روان و حوادث اعلام نشده اما هفته دولت بهانه‌ای است که به مرور دستاوردهای این وزارتخانه از زبان مسئولان خود این دستگاه اجرایی بپردازیم.

بر اساس سخنان مسئولان وزارت بهداشت در دولت سیزدهم می‌توان به این نتیجه رسید که چند محور مهم در اولویت کاری این دستگاه بوده است که شامل اجرای قانون جوانی جمعیت، تامین و مدیریت بازار دارو، افزایش خدمات بیمه سلامت به نیازمندان، افزایش تخت‌های بیمارستانی و مدیریت کروناست.

در عین حال به گفته مسئولان وزارت بهداشت اقدامات دیگری مانند اجرای طرح پزشکی خانواده، اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری، تقویت دیپلماسی سلامت و گسترش طب سنتی نیز از دیگر اموری است که در دستور کار این دوره وزارت بهداشت بوده است.

افزایش واکسن کرونا در دولت سیزدهم

«بهرام عین اللهی» وزیر بهداشت درباره دستاوردهای این دوره گفته است: در زمان تحویل دولت، روزانه ۵۰ هزار بیمار مبتلا به کرونا، ۲۰ هزار بستری، ۸ هزار بیمار بد حال در آی سی یو و حدود ۷۰۰ مرگ روزانه از کرونا داشتیم. بسیاری از فعالیت‌ها هم متوقف بود حدود ۵۰ همت (هزار میلیارد تومان) بدهی و ۷۰۰ میلیون یورو تعهد هم در وزارت بهداشت وجود داشت.

وزیر بهداشت افزود: تا آن زمان فقط ۱۸ میلیون واکسیناسیون کرونا انجام شده بود و اکثر مردم واکسن نزده بودند. بنابراین با حمایت ریاست جمهوری واکسن مورد نیاز وارد و ۱۶۰ میلیون دز واکسیناسیون انجام شد.

اقدام دیگر وزارت بهداشت در این مدت توسعه خدمات بیمه سلامت به افراد نیازمند بود. در همین راستا مابه التفاوت ارزی دارو، اعتبارات پزشک خانواده و بیماری‌های صعب العلاج به سازمان بیمه سلامت منتقل و اعتبار پوشش بیمه‌ای فقرا بیشتر شد. دکتر «مهدی ناصحی» رئیس سازمان بیمه سلامت (از سازمانهای تابعه وزارت بهداشت) گفته است: در دولت سیزدهم ۵ دهک پایین جامعه به طور رایگان بیمه شدند. به این ترتیب بیش از ۳۳ میلیون ایرانی بدون پرداخت حق بیمه، تحت پوشش بیمه سلامت قرار گرفته‌اند.

رئیس سازمان بیمه سلامت گفت: تشکیل صندوق بیماران خاص و صعب العلاج با حدود ۵ هزار میلیارد تومان اعتبار یکی از اقدامات مهم این دوره است و اکنون ۱۰۷ بیماری در فهرست حمایتی این صندوق قرار دارد. اجرای ۹۸ درصدی نسخه الکترونیک، آن طور که مهدی رضایی معاون سازمان بیمه سلامت اعلام کرده نیز از جمله دستاوردهای این سازمان مطرح شده است.

اجرای طرح دارویاری

کمبود دارو در دو سال گذشته همواره یکی از مشکلات مهم نظام سلامت بود. کمبود دارو و همزمان قاچاق و خروج داروهای یارانه‌ای از شبکه داروخانه‌ها، وزارت بهداشت را به سمت اجرای طرح دارویاری برد. طرحی که از ۲۳ تیر ۱۴۰۱ با حذف ارز ترجیحی و انتقال معادل اعتبار آن ( حدود ۷۰ هزار میلیارد تومان) به سازمان بیمه سلامت اجرا شد.

وزیر بهداشت درباره این طرح گفته است:‌ طرح دارویاری، طرح بسیار مهمی بود. با اجرای این طرح مقرر شد یارانه دارو به مردم داده شود و قرارگاه دارویی نیز تشکیل شد. با اجرای این طرح، پیشرفت نسخه الکترونیک به ۹۸ درصد رسید و سیستم HIS (ثبت اطلاعات بیماران) بیمارستانی نیز به روزرسانی شد.

با اجرای طرح دارویاری تا حدی کمبود برخی اقلام دارویی کاهش یافت اما تامین نشدن اعتبار مورد نیاز آن، این طرح را به چالش کشیده است. به طوری که برای سال ۱۴۰۲ اعتبار مورد نیاز این طرح حدود ۱۰۵ هزار میلیارد تومان برآورد شده بود اما ۶۷ هزار میلیارد تومان اعتبار برای آن در قانون بودجه به تصویب رسید.

در حوزه بهداشت مهمترین اقدام وزارت بهداشت تلاش برای اجرای «طرح پزشکی خانواده» اعلام شده است که البته در دولت سیزدهم با نام طرح «سلامت خانواده» اجرا می‌شود اما کمبود اعتبار پیشرفت این برنامه را با کندی رو به رو کرده است.

ساخت بیمارستان‌های جدید

بعد از سازمان بیمه سلامت، بیشترین اعتبارات در بخش بیمارستان‌سازی هزینه شده است. اگر چه در گذشته عمده پروژه‌های ساخت بیمارستان از طریق وزارت مسکن اجرا می‌شد و وزارت بهداشت سفارش دهنده و ناظر بود اما به نظر می‌رسد، در این دوره وزارت بهداشت خود کار بیمارستان‌سازی را به عهده گرفته است. اقدامی که دو معاونت درمان و توسعه منابع وزارت بهداشت از آن به عنوان دستاورد یاد می‌کنند.

«بهروز رحیمی» معاون توسعه منابع و مدیریت وزارت بهداشت اخیرا در این مورد گفته است: در دولت سیزدهم تاکنون ۱۵ هزار تخت بیمارستانی ساخته شده و تعداد تخت‌های بیمارستانی کشور به حدود ۱۵۰ هزار تخت رسیده است. حدود ۷ هزار تخت بیمارستانی دیگر نیز در حال ساخت است و تعداد تختهای بیمارستانی ساخته شده در این دولت تا پایان سال ۱۴۰۲ به ۲۲ هزار تخت می‌رسد.

به گفته او ساخت بیمارستانهای بزرگ (ابَر بیمارستان یا مگا بیمارستان) جزء اولویت‌های وزارت بهداشت است و به جز دو بیمارستان بزرگ مهدی کلینیک و غدیر در تهران، حدود ۱۰ بیمارستان ۸۰۰ تا هزار تختخوابی دیگر نیز در در تبریز، مازندران، اردبیل، تهران، شیراز، همدان و خوزستان در دست طراحی، ساخت و تأمین مالی آنها انجام شده است.

بهرام عین اللهی وزیر بهداشت نیز در این مورد گفته است: تکمیل پروژه‌های نیمه تمام اولویت وزارت بهداشت است. اولویت ما تکمیل پروژه‌هایی است که بالای ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته‌اند. حدود ۵۴۰۰ پروژه نیمه کاره داشتیم که ۱۴۰۰ مورد آن در دست ساخت است.

وی افزود: بودجه مورد نیاز برای تکمیل این طرح‌ها حدود ۱۵۰ همت (هزار میلیارد تومان) برآورد می‌شود که البته یکساله نیست. در این راستا معاونت اجرایی ریاست جمهوری نیز به وزارت بهداشت کمک‌ کرد و فقط از منابع وزارت بهداشت استفاده نکردیم. بسیاری از منابع این طرح‌ها از اعتبارات سفرهای استانی رئیس جمهوری گرفته شد و سال گذشته حدود ۳۰ همت خارج از اعتبارات وزارت بهداشت برای پروژه‌ها گرفتیم. از اعتبارات یک درصد از مالیات بر ارزش افزوده هم استفاده کردیم و از سود سرمایه گذاری که قبلا در پالایشگاه نفت (متعلق به وزارت بهداشت) شده بود هم که حدود ۲ همت بود، بهره بردیم.

«امیر ساکی» مدیر کل منابع فیزیکی وزارت بهداشت نیز درباره هزینه تمام شده ساخت بیمارستانها گفته است: هزینه ساخت هر تخت بیمارستانی حدود ۵ میلیارد تومان است و برای ساخت ۱۵ هزار تخت بیمارستانی حدود ۷۵ هزار میلیارد تومان هزینه شده است.

اجرای قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری

با این حال تامین نیروی انسانی مورد نیاز این مراکز از جمله چالش‌های وزارت بهداشت است که به خصوص در حوزه پرستاری این کمبود مشهودتر است. عباس عبادی، معاون پرستاری وزارت بهداشت میزان کمبود پرستار در بیمارستان‌های کشور را حدود ۷۰ هزار نفر اعلام کرده است. قرار است برای جبران این کمبود آزمون استخدام ۲۵ هزار نفر در مهر ماه برگزار شود که حدود ۸۸۰۰ نفر آنها پرستار هستند.

«عباس عبادی» معاون پرستاری وزارت بهداشت مهمترین دستاورد این معاونت را اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری اعلام کرده که به گفته او از سال ۸۶ اجرای آن معطل مانده بود و در دولت سیزدهم اجرا شده است.

مسئولان وزارت بهداشت اقدامات دیگری مانند از بین رفتن صف نوبت کاشت حلزون برای کودکان ناشنوا از طریق هیات امنای صرفه جویی ارزی یا حذف سقف پرداخت به پزشکان و افزایش کارانه پرداختی به پزشکان را نیز به عنوان دستاوردهای این دوره اعلام کرده‌اند.

جوانی جمعیت

در حوزه جوانی جمعیت که در دو سال گذشته مهمترین اولویت وزارت بهداشت اعلام شده است، نیز اقداماتی انجام شده است. ایجاد ۱۶ کلینیک درمان ناباروری از آن جمله است.

در این همین راستا، پوشش بیمه‌ای خدمات درمان ناباروری با اعتباری در حدود دو هزار میلیارد تومان به حدود ۹۰ درصد رسیده است. ایجاد سامانه ملی باروری سالم نیز به منظور ثبت و رصد همه باروری‌ها، پیگیری سرنوشت آنها و جلوگیری از افزایش موارد سقط غیرقانونی نیز از اقدامات وزارت بهداشت برای اجرای قانون جوانی جمعیت اعلام شده است که البته برای ارزیابی آن، باید دید این اقدامات تا چه اندازه بر افزایش موالید و رشد جمعیت تاثیرگذار بوده است.

جمع‌بندی

بررسی‌ها نشان می‌دهد که اقدامات متعددی در وزارت بهداشت طی دو سال گذشته در دولت سیزدهم انجام شده است که نتایج مختلفی را در پی دارد اما آنچه مسلم است، افزایش قابل توجه بودجه بیمارستان‌سازی و سازمان بیمه سلامت نشان می‌دهد،؛ این دو حوزه بیشترین سهم را از اعتبارات وزارت بهداشت داشته و در عمل اولویت فعالیت‌های این وزارتخانه را نشان می‌دهد.

منبع ایرنا