دادن پول یا خرید کالا از کودکان کار و خیابانی در چهارراه‌ها واکنش ترحم‌آمیز شهروندان نیکوکار است اما متولیان جامعه هدف، عقیده دارند این کار سبب تایید حضور آنها در سطح شهر و زمینه‌ساز ناهنجاری‌های بیشتر می‌شود.
به گزارش روابط عمومی بنیاد به نقل از خبرگزاری ایرنا، کودک خیابانی بر اساس ماده یک پیمان‌نامه حقوق کودک، به افرادی اطلاق می‌شود که زیر ۱۸ سال هستند و در خیابان زندگی و کار می‌کنند و یا خانواده ندارند یا امکان دسترسی به آنها را ندارند اما بازگشت آنها به دامان خانواده امکان‌پذیر است.
کارشناسان و دانایان امر، کودک کار را پدیده ناهنجاری اجتماعی تلقی می‌کنند که مهم‌ترین عوامل موثر در بروز آن ناکامی خانوادگی، جنگ، فقر، حوادث و سوانح طبیعی یا انسانی، سوء استفاده توسط بزرگسالان ، مهاجرت و خشونت است.
رئیس کارگروه کودکان کار و خیابان شورای اجتماعی وزارت کشور از شناسایی ۱۲ تا ۱۵ هزار کودک کار خیابانی در کشور و نبود نظام جامع آماری در این حوزه خبر داده و بدترین اشکال کار آنها را زباله‌گردی، تکدی‌گری، دستفروشی و شیشه پاک کردن خودروها اعلام کرده است.
معاونت اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی کشور نیز اعلام کرده ۱۳ هزار و ۶۷۱ نفر از کودکان کار و خیابان در مراکز نگهداری روزانه و شبانه، خدمات متنوع این سازمان را دریافت می‌کنند و ۶۳ مرکز نگهداری روزانه و ۲۹ مرکز نگهداری شبانه روزی کودکان کار و خیابان در کشور فعال است.
مشاهده این قبیل کودکان در معابر عمومی حس ترحم هر انسانی در هر کشوری را برمی‌انگیزد، بخصوص ایرانی که باشی بیشتر دلت به حال و روز آنها می‌سوزد و در سر این چهارراه یا پشت چراغ قرمز تقاطع دیگر، دست به جیب می‌برید و پولی به آنها می‌دهید یا با خرید جورابی، بادکنکی و دستمال کاغذی دلشان را شاد می‌کنید.
روی دیگر سکّه ترحم
با این وجود از آن روی سکّه دل‌رحمی به کودکان کار و خیابانی نباید غافل شویم زیرا قضیه به دستگیری از کودکان خیابانی ختم نمی‌شود بلکه متولیان امور جامعه هدف، به این نتیجه رسیده‌اند که کمک مستقیم شهروندان به کودکان خیابانی، مهر تایید بر حضور مستمر آنها در خیابان‌ها و استمرار این ناهنجاری اجتماعی است.
مسئولان امور کودکان کار و خیابانی ادارات بهزیستی و موسسات و مراکز خیریه هستند و طبق دستورالعمل آنها کمک‌های مردمی باید جمع‌آوری و به تناسب شرایط زندگی کودکان کار و خیابانی و خانواده‌های آنها بین این قشر توزیع شود.
در استان اردبیل که به گفته مدیرکل بهزیستی این استان، کودکان کار و خیابانی آمار بالایی ندارند، بارها از ناحیه این اداره کل از مردم نیکوکار خواسته شده از کمک‌های نقدی مستقیم به کودکان کار و خیابانی جدا خودداری کنند.
مدیرکل بهزیستی استان اردبیل معتقد است کمک‌های مردمی در مرحله اول سبب علاقه‌مندی کودکان به حضور در تقاطع‌ها و در مرحله دوم باعث ایجاد مشکل در خدمات‌رسانی ادارات بهزیستی و مراکز خیریه به جامعه هدف می‌شود.
حامد رضایی تاکید کرد که مردم کمک‌های خود را از طریق دستگاه‌های مسئول از جمله بهزیستی، کمیته امداد امام (ره)، جمعیت هلال احمر یا موسسات خیریه به دست کودکان برسانند تا با انضباط روند خدمات‌رسانی، همه کودکان به تناسب شرایط از کمک‌ها برخوردار شده و به حضور در معابر تشویق نشوند.
البته بهزیستی، مخالف اشتغال و حرفه‌آموزی کودکان کار نیست و اغلب در تابستان‌ها با همکاری مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای برای مهارت‌آموزی آنها برنامه‌ریزی می‌کند اما اشتغال این قشر نباید زمینه‌ساز برخی سوء استفاده‌ها باشد.
به گفته مدیرکل بهزیستی اردبیل ، اغلب این کودکان در کارهایی فعالیت می‌کنند که نه تنها درآمد کافی ندارند بلکه مواردی از سوء‌استفاده از آنها نیز مشاهده شده است و اگر همه ۱۵ دستگاه اداری که در قبال کودکان کار و خیابانی وظایفی دارند پای کار باشند ، مشکلات آنها از جمله بیکاری نیز برطرف می‌شود.
کمپین “نه به کار کودک”
“مهر پارسا” یکی از موسسات و مراکز خیریه و خدمات‌رسان به کودکان کار و خیابانی در استان اردبیل است و مدیر این مرکز نیز با اشاره به اینکه این مرکز از ۱۲۲ کودک کار و خیابانی حمایت می‌کند، کمک‌های مستقیم مردم به این قبیل کودکان را مشکل‌ساز می‌داند.
محمدعلی کنعانی از راه‌اندازی کمپین ” نه به کار کودک” در اردبیل خبر داد و از مردم خواست با ارسال پیامک عدد یک به شماره ۱۰۰۰۱۰۰۰۴۰۰۱ و اتصال به سامانه این مرکز، کودکان کار و خیابانی را معرفی کنند تا از خدمات این مرکز حمایتی و آموزشی برخوردار شوند.
به گفته او ، مرکز مهر پارسا در حوزه درمان کودکان تحت حمایت خود، با سپاه تفاهم‌نامه همکاری منعقد کرده و برای خدمات دندانپزشکی این کودکان نیز با مجموعه دیگری در حال انعقاد تفاهم‌نامه است و کمک‌های تحصیلی و آموزشی کودکان را نیز با همکاری خیران تامین می‌کند.
جمعی از هنرمندان، بازیگران، اهالی رسانه و خیران نیز که کمک‌حال مرکز مهر پارسا هستند، راه‌اندازی این کمپین را فرصت مناسبی برای ترویج فرهنگ دستگیری از کودکان کار و خیابانی از طریق مراکز خیریه و ادارات بهزیستی دانستند.
آقای حیدروند از نیکوکاران مشهور اردبیل در آئین راه‌اندازی کمپین نه به کار کودکان، گفت: کمک‌ها باید روی خانواده‌های کودکان کار متمرکز باشد و از آن طریق به دست کودکان برسد و البته بهزیستی و موسسات و مراکز خیریه نیز بر مسیر کمک‌رسانی به کودکان نظارت می‌کنند.
به نظر او همکاری مردم با این کمپین سبب ساماندهی کمک‌ها برای حل مشکلات و ساماندهی خانواده‌های کودکان کار خواهد شد و خیران و نیکوکاران دیگر نیز با ادارات بهزیستی و مراکز و موسسات خیریه بیشتر همراهی خواهند کرد.
از دستفروشی تا خفتگیری
احسان آزاد از هنرمندان اردبیل و از اعضای افتخاری مرکز مهر پارسا به نکته ظریفی اشاره کرد که تا کسی به بررسی زندگی کودکان کار نپردازد، شاید متوجه آن نباشد؛ به قول او بزرگ شدن کودک کار و خیابانی در سر چهارراه‌ها سرآغاز زنجیره مصائب و مشکلات بزرگتر برای این افراد است.
او می‌گوید: خیلی از افرادی که خفتگیری و تبهکاری می‌کنند، ابتدا کودک کار و خیابانی بوده اند و برخوردهای مختلف، سوء‌استفاده‌های برخی افراد و خلاءهای تربیتی و آموزشی موجب بروز انحرافات و ناهنجاری‌های بیشتر در آنها شده است.
به گفته او ، حمایت از کودک کار و خیابانی فقط پول دادن به او یا خرید جنس از او نیست و بلکه این امر مخالفت با کمپین “نه به کار کودک” است و امیدواریم مردم با درک صحیح از موضوع، به حس ترحم و دلسوزی خود از طریق همکاری با دستگاه‌های مسئول واکنش نشان دهند.
آزاد به درآمد خوب یا گاه نامتعارف برخی کودکان کار و خیابانی اشاه کرد و گفت: تصور نکنیم اگر مردم پول بیشتری به کودکان کار و خیابانی بدهند، مشکل آنها برطرف می‌شود زیرا کم نیستند کودکان کار که پول خوبی به دست می‌آورند اما همه چیز در پول خلاصه نمی‌شود زیرا پول بیشتر، بدآموزی بیشتری دارد و خلاءهای تربیتی و آموزشی کودکان کار و خیابانی باقی می‌ماند و این مشکل فقط از ناحیه دستگاه‌ها و مراکز مسئول قابل رفع است.
حال، ما می‌مانیم و اینکه چگونه پشت چراغ قرمز تقاطع‌ها نگاه‌های خود را از کودکان کار و خیابانی پنهان کنیم و شاید از منظر آنها به بی‌اعتنایی و سنگدلی هم متهم شویم اما واقعیت این است که باید کمک‌ها از مسیر درست به دست آنها و البته ابتدا به خانواده‌های آنها برسد تا مشکل کودک کار و خیابانی از ریشه حل شود یا حداقل شمار آنان به کمترین حد برسد و خاطر شریفی از مشاهده این ناهنجاری اجتماعی در معابر مکدر نگردد.
