تستوسترون هورمونی است که سبب افزایش ویژگی‌های جنسی مردانه می‌شود. هورمون‌ها همان پیام‌رسان‌های شیمیایی هستند که سبب شروع تغییرات مورد نیاز در بدن می‌شوند. تستوسترون نوعی هورمون آندروژن است (یعنی هورمونی که مسئول شکل‌گیری ویژگی‌های مردانه است)، که توسط انواعی از سلول‌ها در بیضه تولید می‌شود که به آنها سلول‌های لیدیگ می‌گویند. این هورمون پس از آن‌که تولید شد وارد گردش خون می‌شود تا عملکرد خود را ایفا کند و میزان آن در بدن توسط مغز و غذه هیپوفیز کنترل می‌شود.

به گزارش روابط عمومی بنیاد به نقل از سلامت نیوز، دکتر پیمان صالحی بورد تخصصی جراحی کلیه و مجاری ادراری و ناباروری مردان و اختلالات جنسی نوشت: تستوسترون هورمونی است که سبب افزایش ویژگی‌های جنسی مردانه می‌شود. هورمون‌ها همان پیام‌رسان‌های شیمیایی هستند که سبب شروع تغییرات مورد نیاز در بدن می‌شوند. تستوسترون نوعی هورمون آندروژن است (یعنی هورمونی که مسئول شکل‌گیری ویژگی‌های مردانه است)، که توسط انواعی از سلول‌ها در بیضه تولید می‌شود که به آنها سلول‌های لیدیگ می‌گویند. این هورمون پس از آن‌که تولید شد وارد گردش خون می‌شود تا عملکرد خود را ایفا کند و میزان آن در بدن توسط مغز و غذه هیپوفیز کنترل می‌شود.

تستوسترون اصلی‌ترین هورمون جنسی در مردان است که باروری، توده عضلانی، توزیع چربی و تولید گلبول‌های قرمز خون را تنظیم می‌کند. برخی از عوامل مانند افزایش سن برروی کاهش میزان ترشح تستوسترون تأثیرگذار است. سطح تستوسترون پایین‌ تر از حد طبیعی می‌تواند با نشانه‌ های مختلفی در مردان همراه باشد. اگر تستوسترون بیشتر از حد کاهش یابد، مردان ممکن است طیف وسیعی از علائم را تجربه کنند.

این حالت می‌تواند باعث تغییرات جسمی و احساسی و جنسی در مردان شود. هرگاه سطح تستوسترون از 300 نانوگرم در هر دسی‌لیتر (ng/dL) کمتر شود، تستوسترون پایین تشخیص داده می‌ شود. با افزایش سن مردان، کاهش سطح تستوسترون اجتناب ناپذیر است. با این وجود، اگر با اختلالات جدی در زندگی خود مواجه شده اید به پزشک مراجعه کنید.

علائم تغییرات هورمونی مردان

هورمون تستوسترون و به ویژه استروژن در ساخت بافت استخوانی نقش دارند و کمبود این هورمون‌ها، تراکم بافت استخوان را به شدت کاهش می‌دهد و فرد در معرض بیماری‌های مفصلی و پوکی استخوان قرار می‌گیرد. معمولاً احساس ضعف و خستگی یکی از علائم بارز پایین بودن تستوسترون محسوب می‌شود؛ اما علائم دیگری نیز وجود دارد که به بیان بهتر عوارض کمبود تستوسترون به شمار می‌آیند. البته لازم به ذکر است که پیدایش این علائم می‌تواند ناشی از سبک زندگی یا شرایط پزشکی افراد باشد. این علائم عبارت‌اند از:

• ناباروری
• ریزش مداوم مو
• کاهش تحریکات جنسی
• کاهش حجم توده عضلانی
• افزایش چربی در بدن
• افسردگی
• اختلالات خواب
• ابهامات فکری یا مه مغزی
• بزرگ شدن سینه‌ها
• اختلال در ایجاد نعوظ
• کم خونی
• کاهش کلسیم
• کاهش اسپرم
• عدم تمرکز

عوارض کم شدن تستوسترون در مردان

شواهد ثابتی وجود دارد که تستوسترون پایین ممکن است سایر بیماری‌های جدی را زمینه سازی کند و مردان مبتلا به تستوسترون پایین شانس بیشتری برای مرگ زود هنگام نسبت به مردان با سطوح بالاتر تستوسترون دارند. یک تحقیق بزرگ رابطه معکوس بین سطوح تستوسترون خون و مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی و همه علل» را نشان داده است. مطالعه دیگری به این نتیجه رسید که عدم وجود تستوسترون در مردان مسن با افزایش خطر مرگ در طی 20 سال آینده، مستقل از عوامل خطر متعدد و بیماری‌های مختلف پیشین همراه است. علاوه بر این، ارتباطی بین تستوسترون کم و آپنه خواب (بیماری که در آن فرد عمدتاً در طول خواب تنفس را متوقف می‌کند) و دیابت وجود دارد. تستوسترون پایین حتی می‌تواند به عنوان یک پیش بینی کننده پیشرفت دیابت و مرحله پیش دیابت استفاده شود.

تشخیص کمبود تستوسترون در مردان

پزشکان از راه‌های مختلفی برای تشخیص میزان تستوسترون استفاده می‌کنند. آزمایش خون، معاینه بیضه‌ها و آزمایش‌های هورمونی روش‌هایی هستند که به پزشک در تشخیص میزان تستوسترون کمک می‌کند. البته در کنار این روش‌ها آزمایش خون PSA برای بررسی سرطان پروستات و اندازه گیری سلول‌های قرمز خون نیز انجام می‌شود.

مردان چگونه تغییرات هورمونی ناشی از افزایش سن را مدیریت کنند؟

مدیریت نشانه های سطوح پایین تستوسترون می تواند تا حد زیادی با پیروی از یک سبک زندگی سالم‌تر همراه باشد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ورزش منظم
• رژیم غذایی سالم
• مدیریت استرس
• خواب کافی

افزون بر تغییرات سبک زندگی، اگر به افسردگی مبتلا شده اید، پزشک ممکن است داروها و درمان های ضد افسردگی را تجویز کند. در برخی از مردان استفاده از مکمل تستوسترون می‌تواند گزینه درمانی مناسبی باشد. می‌توان از طرق مختلفی تستوسترون را وارد بدن نمود، از جمله:

1. تزریق عضلانی هرچند هفته یک بار.
2. استفاده از پچ یا ژل‌های پوستی.
3. پچ هایی که داخل دهان قرار داده می‌شوند.
4. کاشت کپسول‌های زیرپوستی که معمولاً در زیر جلد باسن قرار داده می‌شوند.
5. کسانی که به سرطان پروستات مبتلا شده‌اند و یا احتمال بروز آن در آنها بالا می‌باشد، نباید از درمان دریافت تستوسترون استفاده کنند.
6. پزشک ممکن است هورمون درمانی (HRT) را تجویز کند؛ اما این موردی بحث برانگیز است. اگر به سرطان پروستات مبتلا باشید، این روش درمانی ممکن است موجب رشد سلول های سرطانی شود.