با وجود اینکه نسبت کلاس‌های مستحکم از ۶۴درصد به ۸۲درصد در سال ۱۴۰۳ افزایش یافته است، اما همچنان برخی مناطق کشور، از جمله پایتخت، با معضل جدی کمبود مدرسه مواجه هستند و سه‌میلیون دانش‌آموز در کلاس‌های ناایمن حضور دارند.
به گزارش روابط عمومی بنیاد به نقل از خبرگزاری تسنیم، کمبود مدارس در کشور به یکی از معضلات اساسی نظام آموزشی تبدیل شده است، این بحران نه‌تنها منجر به افزایش جمعیت کلاس‌های درس و افت کیفیت یادگیری دانش‌آموزان می‌شود، بلکه دانش‌آموزان را ناگزیر به ادامه تحصیل در مدارس فرسوده و غیرمناسب می‌کند.
مدارس با شرایط نامطلوب و کلاس‌های دلگیر به‌شدت بر انگیزه و علاقه دانش‌آموزان به یادگیری تأثیر منفی می‌گذارند و در بسیاری از موارد، احساس زندانی بودن در مدرسه را در ذهن آنان ایجاد می‌کنند.
در زمان حاضر، هفت نقطه از کشور، از جمله استان تهران، با کمبود شدید مدرسه مواجه هستند. به‌طور خاص، در این استان 13 هزار کلاس درس کمبود وجود دارد و پنج منطقه از تهران، به‌ویژه مناطق 17، 15، 18، 19 و 9، بیشترین آسیب را از این وضعیت می‌بینند.
حمیدرضا خان‌محمدی؛ رئیس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور، تأکید کرده است که استان‌های خوزستان، سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی، تهران، قم، البرز و آذربایجان غربی در صدر نیازهای مالی و توجه برای ساخت مدرسه قرار دارند.
طبق آمارهای رسمی، حدود 70 هزار کلاس درس در کشور نیازمند مقاوم‌سازی و 30 هزار کلاس درس دیگر نیازمند تخریب و بازسازی هستند.
با وجود اینکه نسبت کلاس‌های مستحکم از 64 درصد در سال تحصیلی 1396 ـ 1395 به 82 درصد در سال تحصیلی 1403 ـ 1402 افزایش یافته است، هنوز بخش قابل‌توجهی از دانش‌آموزان در کلاس‌های فاقد استاندارد تحصیل می‌کنند.
آمار منتشرشده از سوی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که وضعیت دسترسی دانش‌آموزان به فضاهای آموزشی در حدود هفت سال اخیر رو به بهبود بوده است و نسبت کلاس‌های مستحکم به کل کلاس‌های موجود از 64 درصد در سال تحصیلی 1396 ـ 1395 به 82 درصد در سال تحصیلی 1403 ـ 1402 رسیده است، همچنین نسبت کلاس‌های درس دارای سامانه گرمایش و سرمایش استاندارد از 48 درصد در سال تحصیلی 1396 ـ 1395 به 68 درصد افزایش یافته و سرانه فضای آموزشی به‌ازای هر دانش‌آموز از 5.17 مترمربع به 5.28 مترمربع رسیده است.
با این حال، هنوز با استاندارد فضای آموزشی به‌ازای هر دانش‌آموز که 5.28 مترمربع است، فاصله وجود دارد.
طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی درباره میزان تحقق اعتبارات سازمان نوسازی مدارس در سال 1402، وضعیت اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای سازمان نوسازی مدارس نشان می‌دهد که عملاً با تخصیص اندک به این سازمان، حدود 25 درصد پروژه‌های مهم مدرسه‌سازی یا بازسازی و مقاوم‌سازی مدارس در وضعیت بحرانی قرار دارد.
این کمبود فضاهای آموزشی نه‌تنها بر کیفیت یادگیری تأثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند پیامدهای روانی، مانند افت انگیزه و عدم علاقه به تحصیل را ایجاد کند، در واقع، کمبود مدارس و فضاهای آموزشی استاندارد می‌تواند به افزایش نرخ نابرابری آموزشی در جامعه منجر شود.
دولت چهاردهم در تلاش است با توجه به این بحران، ساخت مدارس جدید و بهبود شرایط موجود را در اولویت قرار دهد. مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور، در جلسه شورای‌عالی آموزش و پرورش بر ضرورت توجه به این موضوع تأکید کرده است و علیرضا کاظمی، وزیر آموزش و پرورش، از اقدامات جدید برای جمع‌آوری مدارس غیرمناسب و بهبود فضاهای آموزشی خبر داده است.
در همین راستا، علیرضا کاظمی؛ وزیر آموزش و پرورش گفت: پس از جلسه شورای‌عالی آموزش و پرورش با حضور دکتر پزشکیان، اقدامات خوبی صورت گرفت و تصمیم بر این شد که مدارس کانکسی، سنگی، کلاس‌های با تراکم بیش از 35 نفر، مدارس با سرانه زیر 3 مترمربع و… جمع‌آوری و در موارد خاص بهبود یا اصلاح شوند. در این راستا، طرحی ساختارمند با عنوان “نهضت محرومیت‌زدایی از فضاهای آموزشی” آماده و تدوین شده است و اکنون در دولت در حال بررسی است. بناست با تشکیل ستاد ملی و کشوری و ایجاد نقشه اجرایی و زمان‌بندی‌شده، دستاوردهای مهمی در بهبود کاستی‌های فضای آموزشی به دست آید.
با توجه به حضور بیش از 700 هزار دانش‌آموز اتباع در کشور، نیاز به ساخت مدارس جدید بیشتر احساس می‌شود. کمبود مدرسه در برخی مناطق، به‌ویژه تهران، باعث دوشیفته شدن اکثر مدارس شده است که به‌اذعان بسیاری از کارشناسان، میزان یادگیری دانش‌آموزان در شیفت بعدازظهر کمتر است.
